اخلاق جنگ از دیدگاه امام خمینی

در میان سه سنت عمده اخلاق جنگ، نظریه جنگ عادلانه بیش از همه مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات در حوزه ها و مباحث آن، شتاب و وسعت قابل توجهی یافته است. در این مقاله، عرضه سوالات بنیادین این حوزه بر اندیشه امام خمینی و بازسازی آرای ایشان در این زمینه است. لذا پس از مرور سنت های مزبور و با ارائه قرائتی مبتنی بر روش درون فهمی از آثار و بیانات امام خمینی، استدلال خواهد شد که آراء ایشان در خصوص اخلاق جنگ با سنت جنگ عادلانه شباهت بیشتری دارد؛ این تشابه در مباحث مربوط به آغاز جنگ(دلایل عادلانه، نیت صحیح، مراجع ذی‎صلاح تصمیم گیری، جنگ به عنوان آخرین حربه) و حین جنگ(تفکیک و تمییز افراد دخیل در جنگ و بی گناهان) و خاتمه جنگ(رعایت حقوق مردم دولت شکست خورده، مجازات متجاوزین و خاطیان، تاسیس حکومت مردمی و پایان دادن به اشغال گری) مشاهده می شود. ولی رویکرد نیت مدار، فضیلت محور و تکلیف مدار امام خمینی در حوزه اخلاق باعث شده تا آرای ایشان با قواعد و اصول نتیجه مدار متفکران سنت جنگ عادلانه در حوزه هایی نظیر تناسب(سنجش سود و زیان ورود به جنگ)، شرط احتمال موفقیت(در صورت مبادرت به جنگ) و تاثیر دوگانه جنگ(سنجش میزان تلفات از میان افراد بی گناه نسبت به دستاوردهای حملات) مباینت داشته باشد. البته شباهت‎ها و توازی‎های آرای امام خمینی با سنت مزبور، لزوما از شباهت محتوایی و مبنایی حکایت نمی کند و حداقل قسمتی از آن به منابع مشترک آرای امام و سنت مذکور برمی‎گردد.