نقد مقالات علمی-پژوهشی با موضوع بررسی متون ادبی از دیدگاه زمان روایی ژنت

در تکامل دانش روایت‏شناسی، ژرار ژنت به عنصر زمان پرداخت و این نظریه را مطرح کرد که یکی از جنبه‏های هنر روایت‏پردازی، نحوه تبدیل زمان داستان به زمان متن است. روایت‏پژوه رابطه زمان داستان و زمان متن را با سه مولفه نظم، تداوم (دیرش) و بسامد تحلیل می‏کند. نظم، توالی رویدادهای روایت را با توالی منطقی و گاهشمارانه آن در داستان مقایسه می‏کند؛ تداوم، مدت زمان وقوع حادثه را با حجم متن اختصاص‏یافته به آن می‏سنجد؛ و بسامد، تعداد تکرار وقایع را در داستان با تعداد نقل آن‏ها در متن قیاس می‏کند. در چند دهه اخیر، پژوهشگران ادبیات فارسی به این مقوله توجه کرده و بیش از 30پایان‏نامه/رساله و 50مقاله را به بررسی زمان روایی در متون کهن یا معاصر اختصاص داده‏اند. در این پژوهش، مقالات علمی- پژوهشی که به تحلیل زمان روایی پرداخته‏اند با این پرسش واکاوی شده‏اند که: 1- دریافت نهایی مقالات از تحلیل زمان در متون روایی چیست ؟ آیا تنها به شیوه زمان‏بندی بسنده شده یا این‏که رابطه زمان روایی با معنا و ساختار اثر نیز به‏دست آمده است؟ 2- دسته‏بندی مقالات براساس موضوع، روش و یافته‏های پژوهش چه نقشه راهی برای مطالعات روایت‏پژوهی ترسیم می‏کند؟ دریافت پژوهش این است که بیشتر تحقیقات به آزمون کاربست نظریه ژنت در قرائت متن ادبی توجه کرده‏اند و بیشتر شیوه‏های زمان‏بندی نویسنده را گزارش کرده‏اند؛ اما نسبت ساختار و معنا با زمان روایی با رابطه ادبیت متن با زمان روایت هم نشانه‏هایی در تحقیقات دارد و به‏طور کامل مغفول نمانده است.اگر این رویکرد در پژوهش‏های آتی مورد توجه قرار گیرد و مقایسه متون براساس دوره یا نوع ادبی بر این پایه تحلیل شود، نتایج نظام‏یافته‏تری به مطالعات سبک‏شناختی یا تاریخ ادبیات افزوده می‏شود.