ارزیابی تنوع ژنتیکی و مقاومت به کمبود روی در ژنوتیپهای گندم دوروم بهاره (Triticum durum Desf.) در خاک آهکی با کمبود روی

دسترسی و جذب کم عنصر روی Zn سبب محدودیت تولید و افت عملکرد کیفی گندم در خاکهای آهکی میگردد. در همین راستا، به منظور شناسایی گندمهای مقاوم به کمبود روی، پانزده ژنوتیپ بهاره 81-Diyarbakir ،75-Gediz ، ،Aydin-93 ،Firat-93 ،Ceylan-95 ،Balcali-2000 ،Fuatbey-2000 ،Amanos-97 ،Zenit ،Svevo Ozbek ،Artuklu ،2000-Akcakale ،19-Aday و 88-Ege تحت دو شرایط عدم تنش و تنش کمبود روی در فصل زراعی 94-1393 مورد بررسی قرار گرفتند. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش کمبود روی تاثیر معنیداری بر ارتفاع بوته، طول سنبله، طول میانگره پدانکل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه داشت. در بین ژنوتیپها نیز اختلاف معنیداری در بین همه صفات مورد مطالعه به جزء طول سنبله، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ و شرایط تنش کمبود روی بر هیچ یک از صفات مورد مطالعه معنیدار نبود. نتایج نشان داد که تنش کمبود روی به ترتیب سبب کاهش 3/7 ،5/9 ، 0/8 ،8/20 ،6/18 و 1/22 درصدی ارتفاع بوته، طول سنبله، طول میانگره پدانکل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ 75-Gediz با 62/0 گرم بر بوته و تعداد 14 عدد دانه بیشترین عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله را در دو شرایط مختلف داشت. اما ژنوتیپ 19-Aday با 36/0 گرم بر بوته و تعداد 3/8 عدد دانه کمترین عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله را در دو شرایط مختلف دارا بود. ژنوتیپ 75-Gediz بالاترین میزان شاخصهای تحمل به تنش STI 0/599 HARM هارمونیک میانگین و 0/621 MP بهره وری متوسط، 0/610 GMP بهره وری هندسی متوسط، 1/186 را به خود اختصاص داد. در حالی که ژنوتیپ 19-Aday پایینترین میزان شاخصهای تحمل به تنش STI 399/0 ،متوسط هندسی بهره وری GMP 354/0 ،متوسط بهرهوری MP 360/0 و میانگین هارمونیک HARM 347/0 را داشت. با توجه به همبستگی بین شاخصهای فوق و عملکرد دانه تحت تنش و عدم تنش کمبود روی، این شاخصها به جزء تحمل تنش TOL ،شاخص حساسیت به تنش SSI ،شاخص نسبی کمبود روی RDI ،شاخص ثبات عملکرد YSI ،شاخص مقاومت به کمبود روی DI ،شاخص تحمل تنشهای غیرزیستی ATI و شاخص درصد حساسیت به تنش SSPI به عنوان بهترین شاخصها برای جداسازی و انتخاب ژنوتیپهای مقاوم به کمبود روی شناخته شدند.