کارکرد فعل خواستن در انتقال مفهوم تمنی و ترجی

از جمله مباحث علم معانی، مواردی است که خبر با اغراض بلاغی به انشا تبدیل می شود. یکی از این موارد، کاربرد فعل خواستن در بیان خبر است. این فعل هنگامی که در جمله خبری به کار می رود در بیشتر موارد، خبر را به انشای طلبی تبدیل می کند و ابزاری می شود برای انتقال مفهوم تمنی و ترجی. چنین کارکردی در برخی موارد قطعی است و امکان دارد که درباره آن حکمی بلاغی صادر و به قاعده ای از قواعد علم معانی تبدیل شود. در برخی دیگر از موارد چنین نیست و به اقتضای حال گوینده بستگی دارد. این مقاله بر آن است این موارد را بررسی، و از درون آنها قاعده ای نو استخراج کند؛ بدین منظور پس از بیان کلیاتی درباره خبر و انشا با رویکردی تحلیلی- تطبیقی، ویژگی های فعل خواستن را در دستور زبان فارسی ارزیابی، و عملکرد آن را از دیدگاه معانی بررسی کند و در ادامه با روش توصیفی تحلیلی به تایید این کارکرد از طریق زبان حافظ بپردازد. این پژوهش علاوه بر تبیین قاعده ای بلاغی، نکته ای نو در قاعده های دستوری زبان فارسی بازشناسی می کند و فعل تابع پذیر خواستن را از عوامل التزامی سازی می شمرد که می تواند وجه خبری فعل مستقبل را به وجه التزامی تبدیل کند.