بررسی ساختار دیباچه مثنوی ها تا قرن هفتم هجری

این پژوهش بر آن است تا دیباچه مثنوی ها را با روش تحقیق کیفی از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوه متن پژوهی واکاوی کند. یافته ها نشان می دهد: با اینکه ساختار دیباچه های منسجم تلفیقی از حمد، نعت و مدح است و تکرار این ساختار مثلثی در هم تنیده، آن را به کلان- الگوی معیاری برای تمامی مثنوی های دیباچه دار فارسی تبدیل کرده است که از مثنوی های نخستین تا ادوار بعد، گسترش و تحول بحث برانگیزی می یابد؛ اما اجزای این الگو تحت تاثیر اوضاع سیاسی، اجتماعی و دینی عصر، حماسی، غنایی و عرفانی بودن موضوع مثنوی، سلیقه رایج زمان و نگرش و شخصیت مثنوی سرا در نوسان است. افزون بر این، نبود دیباچه در برخی مثنوی ها سوال برانگیز است؛ پاره ای دیگر دیباچه منثور و بعضی شروعی رمزی دارد.