بازبینی نظام سیاسی ایران در پرتو تعاریف کلاسیک و نوین از نظام نیمه ریاستی

نظام سیاسی ایران به دلیل شباهت هایی که با نظام های نیمه ریاستی دارد، غالبا همانند این نظام ها انگاشته می شود. برای بررسی این انگاره نظریه های موجود در تعریف نظام نیمه ریاستی بررسی می شوند. تعریف دوورژر از نظام نیمه ریاستی با آغاز دهه 1990 و گسترش این نوع نظام به خارج از حوزه شکل گیری خود نقد و تبعا متحول گردیده است. با وجود این، نظام سیاسی ایران، همان قدر با تعریف کلاسیک از نظام های نیمه ریاستی فاصله دارد که با تعاریف نو دارد و-به ویژه با درنظرگرفتن مقام ولایت فقیه- فاقد خصوصیات بنیادین این نظام هاست. نظام سیاسی ایران نظامی کاملا خاص است؛ پارلمان در نظام جمهوری اسلامی ایران نه بر مقام مشروعیت یافته از خود، بلکه بر مقامی نظارت دارد که دارای منبع مستقل برای مشروعیت است و این با نظام نیمه ریاستی و به طورکلی مبانی تفکیک قوا، ناسازگار می نماید. افزون بر این، وجود مقام رهبری در نظام سیاسی ایران که اقتدار عمده اجرایی را در دست دارد، نه تنها به عنوان رکن دوم در اعمال قوه مجریه، نظام سیاسی ایران را به نظام نیمه ریاستی نزدیک نمی کند، بلکه عامل تمایز میان این نظام هاست. اما با همه این تفاوت ها، در میان تمام الگوهای شناخته شده نظام سیاسی، نظام سیاسی ایران به صورت تقریبی شبیه نظام نیمه ریاستی-نیمه پارلمانی است.