پژوهشی بر سکه هایی شاخص از نصر بن احمد سامانی (ضرب شده به سال 301ق در سمرقند)، با خوانشی نو از تاریخ سیاسی آن دوره

سال 301ق را باید سال پرمخاطره ای برای سامانیان دانست؛ زیرا پس از کشته شدن احمد بن اسماعیل (295-301ق)، هم زمان اسحاق بن احمد (301ق)، بزرگ خاندان سامانی و نصر بن احمد (301-331ق)، فرزند خردسال امیراحمد، به ادعای امارت برخاستند که درنهایت به نزاع و پیروزی نصر خردسال انجامید. ازآنجایی که مطالب کتب تاریخی در این باره پراکنده و متفاوت است، علم سکه شناسی می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران قراردهد؛ پس پایه و مایه اصلی این مقاله را   داده های سکه شناختی، به ویژه دو سکه شاخص از امیرنصر تشکیل می دهد که به تاریخ 301ق در شهر سمرقند ضرب شده اند. این مقاله بر آن است تا علاوه بر معرفی این سکه های شاخص، به بازسازی و تعیین علل برخی از حوادث با همراهی داده های سکه شناختی در کنار متون تاریخی بپردازد؛ درنتیجه مجهولات مهمی نظیر هدف از ضرب این مسکوکات، ضارب سکه ها و نگاه دستگاه خلافت عباسی را به مدعیان روشن، و معلوم می کند که هدف از ضرب این سکه ها نشان دادن تثبیت قدرت نصر بر قلمرو سامانیان، به ویژه سمرقند بوده است؛ به احتمال، این مسکوکات را فاتح سمرقند، حمویه بن علی یا کارگزار تازه سمرقند، عمر بن نصر بن محمد بن اسماعیل (یا پسری از عمرو بن نصر بن احمد) ضرب کرده است و آخر اینکه خلیفه در ابتدا اسحاق را بر نصر ارجح دانسته و حکومت وی را تایید کرده است.