اثر بهره برداری بی رویه و تغییر کاربری زمین بر شورشدگی آب زیرزمینی با کاربرد مفهوم آسیب پذیری در آبخوان قائم شهر-جویبار

آسیب پذیری آب های زیرزمینی به دلیل حساسیت ذاتی و ورود منابع آلاینده ی انسان ساز است. در این تحقیق برای بررسی آسیب پذیری آبخوان قائمشهر-جویبار از اطلاعات 64 چاه نمونه برداری کیفی، 20 چاه مشاهده یی و بیش از 28000 چاه بهره برداری به کار برده شد. برای تهیه ی نقشه های آسیب پذیری در سال های 2004 تا 2014 عوامل موثر در آسیب پذیری ذاتی آبخوان شامل هدایت آبی، نوع آبخوان، فاصله از ساحل، ضخامت آبخوان و عوامل موثر در آسیب پذیری ویژه شامل تراکم چاه، افت آب زیرزمینی، تاثیر نسبی نفوذ آب دریا، وضعیت بالازدگی آب شور و شیب آبی به کار برده شد. نتایج نشان داد که کیفیت منابع آب زیرزمینی از 2004 تا 2014 با توجه به معیارهای شوری هدایت الکتریکی، مجموع نمک های باقی مانده و نسبت جذب سدیم رو به کاهش است. عامل کاربری زمین نیز برای تهیه ی نقشه های آسیب پذیری اصلاح شده برای این سال ها به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که زراعت آبی در این دوره هشت درصد کاهش یافته، اما میزان آسیب پذیری در پهنه های پرخطر افزایش یافته است. از علت های کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی می توان افزایش نرخ آب کشی و کشت دوباره در تابستان را برشمرد. میانگین ضریب همبستگی طبقه های آسیب پذیر به شوری با معیارهای شوری در سال 2004 از 0/65 به 0/9 و در 2014 از 0/78 به 0/87 بهبود یافته است. درمجموع با توجه به پیچیدگی های مدل سازی کیفی و انتقال نمک ها و شوری آب زیرزمینی، نقشه های آسیب پذیری اصلاح شده می تواند ابزار مناسبی برای آگاهی از شورشدگی آب زیرزمینی باشد.