بررسی مقابله با بیماری آبله در ایران عصر قاجار

نظام طب ایران در عصر قاجار تداوم نظام مبتنی بر طرز تفکر اخلاطی بود. بر این اساس، بروز اغلب بیماری ها با دیدگاهی کل نگر به برهم خوردن تعادل اخلاط چهارگانه ی «خون، سودا، صفرا، بلغم» نسبت داده می شد. شیوه های پیشگیری و درمانی نیز در همین فضای شناختی و معرفتی انجام می شد. نمونه ی بیماری «آبله» بیانگر چنین دیدگاهی در عصر قاجار است. مطابق با یافته های پژوهش حاضر، در ادبیات طبی عصر قاجار، دانه های چرکی در پوست بدن با حالت سخت به صورت تک یا به هم پیوسته با رنگ های مختلف، جدری یا آبله نامیده شده است. به لحاظ شناختی، طبیبان عصر قاجار به تاسی از طبیبان سابق، بیماری آبله را بر حسب خلط در زمره ی بیماری های گرم و تر (دموی) دسته بندی کرده و جوشش خون در بدن را علت به وجودآمدن بیماری برشمرده اند. مواجهه با بیماری آبله به دو صورت روش های پیشگیرانه و درمانی عملی می شد؛ برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، سفارش های لازم در قالب سته ضروریه و به ویژه مراعات انواع پرهیز ارائه می شده است. در کنار مراعات انواع پرهیز، برای درمان نیز، نمونه های مختلفی از انواع دارو با منشاهای مختلف جهت رفع نشانه ها و عوارض بیماری در سطح اعضای بدن، به کار برده می شد. پژوهش حاضر مطالعه ای مروری است و در آن تلاش شده تا با روش توصیفی تحلیلی، ماهیت، چیستی و شیوه های پیشگیری و درمانی بیماری آبله در نظام طبی ایران عصر قاجار بررسی شود. اطلاعات و داده های لازم به شیوه ی کتابخانه ای گردآوری شده است.</span></span></strong></span></div>