مقایسه پنج عاملی بزرگ شخصیت و دل بستگی ادراک شده و خودکارآمدی نوجوانان بزهکار و بهنجار

میان بسیاری از صاحب نظران در این زمینه توافق کلی دیده می شود که نوجوانان بزهکار اغلب درمعرض آن گونه از روابط اجتماعی هستند که از ویژگی های آن، وجود مشکل های شخصیتی و نبود رابطه و پیوند نزدیک و صمیمانه بین والدین و فرزند و وضع نابسامان محیط خانوادگی است و این عوامل ارتباط مستقیمی با بزهکاری وی دارد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر مقایسه پنج عامل بزرگ شخصیتی و دل بستگی ادراک شده و خودکارآمدی نوجوانان بزهکار و عادی بود. 

روش پژوهش توصیفی از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری را تمامی نوجوانان پسر عادی و بزهکار شهر گرگان تشکیل دادند. نمونه پژوهش شامل 120 نوجوان بزهکار پسر و 120 نوجوان عادی پسر بود که به شیوه نمونه گیری دردسترس انتخاب و از میان آنان 71 نوجوان بزهکار و 71 نوجوان عادی به صورت تصادفی ساده در نظر گرفته شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی شخصیت نئو (1985) و پرسشنامه دل بستگی کولینز و رید (1996) و مقیاس خودکارآمدی شرر و مادوس (1982) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، روش تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) با کمک نرم افزار SPSS نسخه 23 به کار رفت و مقادیر احتمال کمتر از 0٫05 از نظر آماری معنادار بود. 

باتوجه به نتایج، بین ویژگی های شخصیتی نوجوانان بزهکار و عادی تفاوت معنادار آماری وجود داشت (0٫001>p). یافته ها مشخص کردند نوجوانان بزهکار درمقایسه با نوجوانان عادی در خرده مقیاس های روان آزردگی نمره بیشتری کسب کردند؛ اما در خرده مقیاس های برون گرایی، گشودگی به تجربه، توافق پذیری و در متغیر وظیفه شناسی نمره کمتری از گروه نوجوانان عادی به دست آوردند (0٫001>p). همچنین نوجوانان بزهکار در مولفه سبک دل بستگی اضطرابی درمقایسه با نوجوانان عادی دارای نمره بیشتری بودند. درنهایت بین متغیر خودکارآمدی در نوجوانان بزهکار و عادی تفاوت معناداری مشاهده شد. بدین صورت که میزان خودکارآمدی نوجوانان بزهکار کمتر از نوجوانان عادی بود (0٫001>p). 

براساس یافته های این پژوهش ویژگی های شخصیتی و دل بستگی ادراک شده و خودکارآمدی ازجمله عوامل روانی موثر در بعد رفتارهای جامعه ستیزانه است؛ بنابراین توجه به حوزه دل بستگی در دوران کودکی توسط والدین و اهمیت ویژگی های شخصیت می تواند در ایمن نگه داشتن کودکان ونوجوانان دربرابر جرم های احتمالی تاثیرگذار باشد.