خوانش مفاهیم تغییر و استمرار در نقوش سفالینه های نیشابور عصر سامانی

سفال سامانی، یکی از بارزترین ویژگی های تصویرسازی هنر ایرانی به شمار می آید. تداوم و تغییر در نقش و مفاهیم برآمده از آن، نشانگر دو جریان کاملا متفاوت در هنر نگارگری ایرانی است. جریانی که از یکسو استمرار بن مایه های هنر دوره ساسانی و فرهنگ سغدی را نشان می دهد و از سویی دیگر، نشانه های تاثیر فرهنگ و هنر اسلام را عرضه می کند. از آنجایی که شواهد تصویرسازی ایرانی از قرون اولیه اسلامی اندک است، تصاویر خلق شده بر سفالینه های سامانی بخشی از پیشینه تصویرگری ایران به شمار می آیند و می تواند خلاء مطالعاتی در این حوزه را تا حدی مرتفع سازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیل تاریخی به گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی و مطالعات موزه ای در قالب توصیف و طبقه بندی نمونه های شاخص سفالینه های سامانی در موزه های مهم دنیا نظم یافته است. در این پژوهش تلاش شده به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که شیوه بازنمایی تصاویر در سفالینه های سامانی به چه صورت بوده است؟ و چه عواملی بر شیوه تصویرنگاری این سفال ها موثر بوده است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که تصاویر سفالینه های سامانی با وجود قرارگیری در دامنه زمانی قرون سوم و چهارم هجری، در برخی موارد بازتاب مشخصه های سنت تصویرگری هنر دوران تاریخی(خصوصا ساسانی) و همچنین نقاشی های سغدی است.