گزارش ریاض العلماء از منابع مالی علمای عصر صفوی

نظام اقتصادی هر دولت نقشی تعیین کننده در پیشرفت یا ضعف آن دارد. متاسفانه اطلاعات ما از جزئیات ساختار نظام اقتصادی در دوره صفویه چندان دقیق نیست. این ضعف در بخش میزان پرداخت دستمزدها شاید بیشتر هم باشد زیرا اسناد کمتری نسبت به اسناد خرید و فروش و یا وقف باقیمانده و در متون نیز اشارات مختصری در این زمینه شده است علاوه بر این که همین معدود اسناد برجای مانده نیز تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. با توجه به اهمیت و جایگاهی که گفته می شود قشر علماء در دوره صفوی داشته اند، شناخت و مشخص کردن میزان درآمد و منابع مالی آنها می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد و حتی می تواند برخی پرسش های ابهام آمیز در این زمینه را پاسخ دهد. این که منبع درآمد علما چه بوده است و چه تفاوت هایی میان درآمدها مستمری آنان وجود داشته است و دلایل این تفاوت ها چه بوده است؟ شرایط سیاسی و اجتماعی چگونه بر درآمد علماء تاثیر گذاشته است؟ تامین کنندگان اصلی منابع مالی علماء دولت یا مردم بوده اند؟