مزیت مضاعف با اعمال مالیات بر کربن در اقتصاد ایران: مدل تعادل عمومی قابل محاسبه

فرضیه مزیت مضاعف، بیان می‏ کند جایگزینی مالیات ‏های زیست‏ محیطی، به‏ جای انواع مالیات اختلال‏زا نه تنها باعث کاهش انتشار آلاینده‏ ها می‏ شود (مزیت اول) که می‏ تواند باعث افزایش تولید و رفاه عمومی (مزیت دوم) هم بشود. با توجه به ضرورت کاهش انتشار برای ایران در این مقاله اعمال مالیات بر کربن با هدف کاهش 12 درصدی انتشار دی ‏اکسید‏کربن در یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه و با فرض سه سناریوی مختلف برای بازچرخانی درآمدهای مالیاتی، شبیه سازی شده است. برای کالیبراسیون مدل از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 که بر مبنای جداول داده و ستانده مرکز آمار ایران با 26 بخش تولیدی، 36 کالا، و دو نوع خانوار ایجاد شد استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان می‏دهد مالیات 51.3 ریال بر هر کیلوگرم انتشار دی‏اکسیدکربن در سناریوی بازگرداندن یک جای کل مالیات به خانوارها،  73.5 ریال در سناریوی کاهش مالیات بر تولید و 58 ریال در سناریوی کاهش مالیات بر نیروی کار باعث تحقق هدف کاهش 12 درصدی انتشار می ‏شود و در هر سه سناریو بودجه مصرفی واقعی خانوار و شاخص رفاهی معادل افزایش پیدا می ‏کنند. اشتغال در سناریوی اول کاهش و در دو سناریوی دیگر افزایش یافت اما تولید حقیقی ناخالص داخلی در سناریوی اول و دوم کاهش یافت و در سناریوی سوم تقریبا ثابت ماند. بر اساس نتایج این پژوهش فرم ضعیف فرضیه مزیت مضاعف تائید می‏ شود یعنی کاهش مالیات‏ های اختلال‏ زا آثار رفاهی بهتری از بازگرداندن یک جای مالیات‏ های اختلال ‏زا دارد اما فرم قوی این فرضیه برای اقتصاد ایران تائید نمی‏ شود. ضمنا سیاست کاهش مالیات بر نیروی کار، بهترین آثار رفاهی و کارایی را به ‏همراه دارد.