مقایسه میزان تریگونلین بذر در برخی از گونه های گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella L)

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.721.97.5.1605.41 شنبلیله (Trigonella L.) یکی از مهمترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده در جهان است که به دلیل داشتن ترکیب های موثره متنوع در درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد دارد. این گیاه بیش از 135 گونه دارد که در سراسر جهان و در اغلب شرایط آب و هوایی رشد می کنند. تریگونلین مهمترین و فراوان ترین آلکالوئید و یکی از ترکیب های ارزشمند موجود در شنبلیله است که برای درمان دیابت و کاهش چربی خون بکار می رود. با توجه به این نکته که این گیاه در اغلب نقاط ایران به خوبی رشد می کند و به منظور بررسی میزان این متابولیت ارزشمند، تعداد 22 ژنوتیپ و ده گونه (T. uncata؛ T. monantha؛ T. persica؛ T. anguina؛ T. stellate؛ T. spruneriana؛ T. astroites؛ T. monspeliaca؛ T. tehranica؛ T. foenume) از جنس شنبلیله از استان های خوزستان، تهران و هرمزگان جمع آوری گردید و میزان تریگونلین آنها با استفاده از تکنیک HPLC مورد سنجش قرار داده شد. نتایج نشان داد که گونه T. foenume که گونه زراعی شنبلیله است، مقدار تریگونلین بیشتری (1.34 میلی گرم بر گرم بذر) نسبت به سایر گونه ها داشت. در رتبه بعدی گونه T. tehranica با اندکی تفاوت (0.9 میلی گرم بر گرم بذر) قرار گرفته بود. سایر گونه های مورد مطالعه با فاصله زیادی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. نتایج خوشه بندی ژنوتیپ ها براساس روش Ward نمونه های مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. این تحقیق می تواند اساس کارهای بعدی برای استخراج ترکیب های دارویی از سایر گونه های شنبلیله به ویژه گونه های بومی ایران مثل T. tehranica باشد.