رویکرد حقوق بین الملل بشر دوستانه به مقابله به مثل مسلحانه علیه محیط زیست

پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال یافتن پاسخ این پرسش اصلی است که آیا اساسا انجام مقابله به مثل مسلحانه علیه محیط زیست در خلال مخاصمات، مجاز می باشد؟ در این ارتباط باید گفت یکی از پیامدهای ناگوار مقابله به مثل مسلحانه در مخاصمات، اثرات مخرب آن بر محیط زیست می باشد. این آثار گاها شدید، گسترده و دراز مدت است که می تواند حیات و سلامت انسانها را تهدید نماید. در جنگ اسرائیل و لبنان (2006) و نیز جنگ سوریه (2011 تاکنون)، نمونه هایی از انجام این اقدامات علیه محیط زیست به وقوع پیوسته است. بند 2 ماده 55 پروتکل اول الحاقی (1977) به کنوانسیون های 1949 ژنو و بند (د) قاعده 1006 دستور العمل 1999 کمیته بین المللی صلیب سرخ، از معدود قواعد مقرراتی و عرفی می باشند که مقابله به مثل مسلحانه علیه محیط زیست در مخاصمات را مطلقا ممنوع می نمایند. رویکرد دولتها و رویه محاکم قضایی بین المللی نیز موید این ممنوعیت می باشد. با وجود اینکه در برخی مفاد قراردادی و عرفی بین المللی، نقض جدی قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه، از جمله منع مقابله به مثل مسلحانه علیه محیط زیست، از مصادیق جنایات جنگی اعلام شده است، لیکن «استفاده نظامی از محیط زیست» و «ضرورت مطلق نظامی»، به عنوان استثنائات این اقدامات مطرح شده است. این پژوهش، حاکی از ضعف ساختاری قواعد موجود و لزوم تمرکز بر ضمانت اجرای اسناد مذکور است.