نشانه شناسی حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی (ره)

هدف پژوهش حاضر بررسی مساله حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی بوده و کوشیده است با بهره گیری از رویکردی نشانه شناسانه، نشانه های مفهومی دال بر حقوق افراد به مثابه شهروندان حکومت اسلامی را در منظومه فکری امام خمینی واکاوی نماید. در این تحقیق از نشانه شناسی به عنوان روش تحلیل و چارچوب نظری بحث استفاده شده و تلاش گردیده تا از برخی امکانات روش شناختی الگوی ایزوتسو، به خصوص مفهوم «میدان های معنایی» بهره گیری شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عبارت حقوق شهروندی در گفتار و آثار امام خمینی به کار نرفته است. این خود نشان از نو بودن نشانه مزبور در نظام معنایی اسلامی است. در حوزه حق تعیین سرنوشت، این حق مشارکت سیاسی است که چالش برانگیز است. مشارکت سیاسی در اندیشه اسلامی در میدان معنایی وظیفه دینی، معنا می یابد و هر مسلمانی باید در حد توان خود در آن کوشا باشد. نظام جمهوری اسلامی، هرچند از حیث صوری و شکلی به نظام های جمهوری متعارف شباهت دارد، اما به دلیل ابتنای آن بر قوانین اسلامی، خود نظامی منحصربه فرد است که شهروندی در آن مختصات ویژه ای دارد. این مختصات ویژه به خوبی نمایانگر تضاد های نشانه شناختی در نظام معنایی مسلمانان و گفتمان حقوق شهروندی مدرن است.