نگاهی به نقد خودپالایشی عرفا و بی التزامی به شرع

یکی از مسائلی که در عرفان اسلامی، چالش های فراوانی به همراه داشته و بهانه توجیه کینه توزی مخالفان با تعالیم صوفیانه شده است، مسئله «بی التزامی به شریعت» است که به دلیل غفلت مدعیان، به عنوان جواز عارف واصل در مقیدنبودن به انجام عبادات تعبیر شده است. منتقدان و مفسران، آرای چندگانه ای درباره بی التزامی عرفا به شرع ارائه داده اند، اغلب مشایخ بزرگ نیز در دوره های مختلف، انتقادهای بسیاری بر دیگر صوفیان وارد کرده اند که بنا بر نوع دیدگاه ناقد و محیط اجتماعی و زمان فرق می کند. تامل در اندیشه های نقادانه خود عرفا در این زمینه که با تجارب عرفانی همراه است و همچنین تحلیل آنها، می تواند پرده از حقیقت بردارد. نگاهی گذرا به کلام و رفتار بزرگان عرفان، نمایانگر توجه آنها به ظاهر و باطن دین و اهداف والای آن و پرهیز از هرگونه قشری گری دینی است. هرچند پژوهش های پراکنده ای در تبیین این موضوع صورت گرفته است، اما اهمیت آن و توجه به آسیب شناسی در مسائل متنازع فیه، ما را وادار می کند که نگاه خود عرفا را هم بر این مسئله واکاوی کنیم. در این نوشته، عقاید و بیانات عارفان و پژوهشگران اندیشه عرفانی و خودپالایشی عرفا در این زمینه بررسی می شود و توجی هات معرفتی در بی التزامی به شرع نیز موردتوجه قرار می گیرد. فرضیه ما بر این مبنا استوار است که بی التزامی به شریعت، حاصل عملکرد مدعیان تصوف بوده است و در انتساب آن به مشایخ بزرگ می توان تردید کرد.