قابلیت دست یابی زیستی عناصر سمی از مقدار کل در رسوبات سطحی خلیج فارس

تعیین بخش قابل دست یابی زیستی عناصر در رسوبات از موضوعات مهم سم شناسی است. با توجه به شرایط خاص خلیج فارس و تاثیر آلاینده ها، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی قابلیت دست یابی زیستی عناصر سمی از مقدار کل در رسوبات سطحی خلیج فارس انجام شد.

در مطالعه حاضر غلظت کلی و بخش قابل دست یابی زیستی عناصر مس، سرب، روی، نیکل و کروم در 14 ایستگاه ساحلی استان هرمزگان و جزیره قشم اندازه گیری شد. به منظور تعیین غلظت کلی از ترکیبات نیتریک اسید و پرکلریک اسید برای سنجش بخش قابل دست یابی زیستی از محلول آنزیمی پروتئاز K استفاده شد.

بیشترین میانگین غلظت کلی مربوط به روی و کمترین مقدار آن مربوط به کروم بود و جزیره قشم آلودگی بیشتری را نسبت به هرمزگان داشت. سرب و کروم نسبت به سایر عناصر دست یابی زیستی و درصد سهم عنصری بیشتری دارند. با افزایش غلظت سرب، کروم و مس قابلیت دست یابی زیستی این عناصر نیز افزایش پیدا کرد. همچنین روی و نیکل کمترین مقادیر قابل دست یابی زیستی را نشان دادند. غلظت عناصر مس، سرب و نیکل نیز از میانگین جهانی رسوبات و حد بیشینه WHO/US EPA و عنصر نیکل از حد ERM، PEL و SEL بیشتر بود.

با توجه به دقت پایین تعیین غلظت کلی فلزات در سمیت رسوبات برای آبزیان و لزوم توجه به بخش قابل دست یابی زیستی، احتمال ایجاد ریسک اکولوژیک سرب و کروم نسبت به سایر عناصر برای آبزیان خلیج فارس بیشتر است. اما روی و نیکل با وجود بالابودن غلظت کلی، کمترین تهدید را در محیط ایجاد می کنند.