بهینه سازی استخراج گرمایی عصاره آبی آرد میوه عناب و مقایسه آن با عصاره هیدروالکلی

عملکرد سلامتی بخش میوه عناب مربوط به مجموعه ای از ترکیب های فراسودمند موجود در بخش های مختلف این میوه می باشد. ترکیب های زیست فعال و ظرفیت ضد اکسایشی میوه عناب تحت تاثیر عوامل مختلف مثل واریته، شرایط کاشت، آلودگی پس از برداشت و مرحله رسیدن میوه قرار دارد. هدف از مطالعه حاضر، بهینه سازی شرایط فرایند استخراج عصاره آبی از میوه عناب کاشت شده در ایران و مقایسه مقدار ترکیب های زیست فعال آن با عصاره هیدروالکلی و مقادیر ذکر شده در سایر مطالعات می باشد.

روش سطح پاسخ برای تعیین مقادیر بهینه ی متغیر های مستقل، شامل نسبت مایع به جامد، زمان استخراج و دمای استخراج استفاده شد. به این منظور، مقدار مشخصی از آرد عناب با آب مقطر (نسبت های مایع به جامد 1:10، 1:25 و 1:40) مخلوط شده و فرایند استخراج در زمان ها (30 تا 300 دقیقه) و دما های (30 تا 70 درجه سانتی گراد) متفاوت با سرعت همزدن ثابت (250 دور در دقیقه) انجام گردید. در نهایت، بازده استخراج کل، مقدار فنول کل، مقدار فلاونوئید کل و ظرفیت ضد اکسایشی عصاره بهینه آبی با عصاره هیدروالکلی (اتانول 60 درصد) و ترکیب ضد اکسایش سنتزی BHT مقایسه شد.

بازده استخراج کل، مقدار فنول کل، مقدار فلاونوئید کل و IC50 برای عصاره های حاصل از فرایند استخراج گرمایی به ترتیب، بین 48/50 تا 97/77 درصد (گرم ماده خشک عصاره بازای 100 گرم وزن خشک میوه عناب)، 23/8 تا 38/14 معادل میلی گرم اسید گالیک بر گرم ماده خشک عصاره، 42/1 تا 93/3 معادل میلی گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک عصاره و 6/16911 تا 3/34021 میکرو-گرم بر میلی لیتر عصاره عناب تغییر نمودند. مدل چند وجهی مرتبه دوم به شکل مطلوبی برای توصیف رابطه بین متغیر های پاسخ و متغیر های مستقل طی فرایند استخراج استفاده شد. شرایط بهینه، شامل زمان 30 دقیقه، دمای 88/66 درجه سانتی گراد و نسبت مایع به جامد 1:40 برای رسیدن به حداکثر کارایی استخراج، شامل بالاترین مقدار بازده استخراج کل (67/77 درصد)، مقدار فنول کل (93/13 میلی گرم بر گرم) و مقدار فلاونوئید کل (56/4 میلی گرم بر گرم)، علاوه بر حداقل شاخص IC50 (21577 میکرو گرم بر میلی لیتر)، تعیین شد. با افزودن اتانول به محیط استخراج (60 درصد)، مقدار ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی استخراج شده، و ظرفیت ضد اکسایشی، به ترتیب 12/1، 65/2 و 45/1 برابر افزایش نشان دادند. فعالیت مهارکنندگی رادیکال آزاد عصاره هیدور الکلی در غلظت ده هزار ppm (08/33 درصد) نزدیک به فعالیت مهارکنندگی BHT در غلظت 500 ppm (57/35 درصد) گردید.

عصاره ی آبی و آبی الکلی عناب دارای مقادیر مناسب ترکیبات زیست فعال بود، با این حال، با توجه به ظرفیت ضد اکسایش پایین آن و گزارش های متفاوت در مورد ظرفیت ضد اکسایشی عناب تولیدی نقاط متفاوت جهان که تحت تاثیر دوره رسیدگی و زمان نگهداری پس از برداشت آن عنوان شده است، پیشنهاد جایگزینی آن با ضد اکسایش های سنتزی تحت تاثیر قرار می-گیرد. اما، می توان از آرد میوه عناب یا عصاره حاصل از آن به عنوان ترکیب فراسودمند در محصولات غذایی استفاده نمود.