بررسی اثر نگهداری در شرایط فراسرد بر پایداری فیتوشیمیایی گیاه مرزهSatureja sahendica

 فن آوری انجماد برای نگهداری طولانی مدت ژرم پلاسم گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. به کارگیری این فن آوری برای حفاظت مواد گیاهی زمانی سودمند است که باعث تغییرات در ترکیبات شیمیایی اسانس آن در گیاه نگردد. گیاه مرزه Satureja sahendica ازگونه های در معرض خطر انقراض در ایران است. حفاظت از مواد ژنتیکی این گیاهان ارزشمند، لازم و ضروری است. به منظور بررسی اثر نگهداری در شرایط فراسرد بر پایداری فیتوشیمیایی و نوع و میزان ترکیبات شناسایی شده گیاهان حاصل از بذور تیمار شده به مدت یک هفته در نیتروژن مایع (196-) با گیاهان شاهد اندازه گیری شد. نخست سرشاخه های گلدار گیاهان حاصل از هر دو نوع بذر جمع اوری گردید و پس از خشک شدن در محیط ازمایشگاه به روش تقطیر با اب، مورد اسانس گیری قرار گرفت، سپس ترکیبات تشکیلدهنده اسانس ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه ای وگاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی و محاسبه شاخص بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. تعداد 15ترکیب در اسانس سرشاخه S. sahendica قرار گرفته در شرایط فراسرد،شناسایی شد. ترکیب های عمده در این نمونه، پاراسیمن (3/43%)، گاماترپینن (05/21%)، تیمول (3/18%) و کارواکرول (1/5%)بودند. تعداد13 ترکیب در اسانس سرشاخه مرزه S. sahendica شاهد، شناسایی شد، که از میان انها، پاراسیمن (4/29%)، تیمول (3/28%)، گاماترپینن (19%) و کارواکرول (5/14%) اجزای اصلی اسانس بودند. نتایج نشان داد که از لحاظ نوع و درصد ترکیبات موجود در اسانس تفاوت قابل ملاحظهای بین گیاهان شاهد و گیاهان فراسرد وجود نداشت و با استفاده از فناوری فراسرد می توان بذر این گونه ارزشمند ودر حال خطر را برای مدت زمان بسیار طولانی حفظ و از خطر انقراض این گونه منحصر به فرد جلوگیری نمود.