بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژی گیاه به لیمو (citriodora Lippia) تحت تنش شوری

به لیمو با نام علمی citriodora Lippia درختچه ای از خانواده ی شاهپسند (Verbenaceae) می باشد که به دلیل اهمیت فراوان اقتصادی، امروزه در صنایع غذایی و عطرسازی در اکثر کشورها کشت و کار می شود. برگ های این گیاه که بخش های قابل استفاده این گیاه هستند دارای اسانس معطر و ترکیبات ارزشمندی هستند که به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از مشکلات خاک های ایران، شوری آن می باشد که یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصولات کشاورزی می باشد. با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه به لیمو و مشکل شوری که می تواند سبب محدودیت در کشت این گیاه شود این پژوهش صورت گرفت.

در این پژوهش اثر غلظت های مختلف سالیسیلک اسید بر تحمل به شوری دانهال های گیاه دارویی به لیمو در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بود. فاکتورها شامل شوری در چهار سطح (0، 50 و 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم) و سالیسیلیک اسید در سه سطح (0، 5/0، 1 میلی مولار) با 3 تکرار بودند. پارامترهای وزن خشک برگ، ارتفاع ساقه، محتوای آب نسبی برگ، نشت یونی، میزان کلروفیل، کربوهیدرات کل، پرولین، آنزیم های آنتی اکسیدان و درصد اسانس در گیاهان اندازه گیری شدند.

نتایج نشان داد که اثر شوری بر همه پارامترها به جز محتوای نسبی آب برگ معنی دار بود (01/0 ≥P). اثر سالیسیلیک اسید نیز بر همه پارامترها به جز وزن خشک برگ، محتوای نسبی آب برگ و میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز معنی دار بود. در شرایط تنش شوری وزن خشک برگ، ارتفاع ساقه، میزان کلروفیل کاهش یافتند. درصد کاهش وزن خشک برگ در مقایسه با تیمار عدم شوری در تیمارهای 50، 100 و 150 میلی مولار به ترتیب 3/10، 4/24 و 1/30 درصد بودند. بیشترین مقدار تجمع پرولین، کربوهیدرات، آنزیم های آنتی اکسیدان و نشت یونی در تیمار شوری 150 میلی مولار مشاهده شد. به طوری که بالاترین میزان نشت یونی (77/78 درصد) متعلق به سطح شوری 150 میلی مولار و کمترین مقدار (5/52 درصد) در شرایط عدم شوری بدست آمد. کاربرد سالیسیلیک اسید 1 میلی مولار سبب افزایش ارتفاع ساقه، افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان، کلروفیل، کربوهیدرات، پرولین و درصد اسانس شد. غلظت 1 میلی-مولار سالیسیلیک اسید به طور معنی داری سبب افزایش ارتفاع ساقه، افزایش قندهای محلول، افزایش میزان کلروفیل و پرولین و کاهش میزان نشت یونی برگ دانهال های به لیمو در مقایسه با عدم محلول پاشی گردید. بیشترین میزان فعالیت کاتالاز (u/mg.fw-1 1/95) و پراکسیداز (u/mg.fw-1 4/26) نیز در شوری 150 میلی مولار و غلظت سالیسیلیک اسید 1 میلی مولار مشاهده شد. از نظر درصد اسانس نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری تا 100 میلی مولار درصد اسانس 25 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت و از نظر آماری اختلاف معنی دار بود.

به طورکلی محلول پاشی سالیسیلیک اسید به ویژه غلظت 1 میلی مولار توانست تاثیر سوء تنش شوری بر دانهال های به لیمو را کاهش دهد.