ردپای گیلگمش و عشتار در فلات مرکزی ایران؛ آیا نقوش نبرد انسان و جانوران بر ظروف سفالین پیش ازتاریخ به داستانی اساطیری اشاره دارد؟

در میان هزاران ظرف سفالی مکشوف از ایران، تنها بر سطح شمار محدودی از ظروف و قطعات سفالین متعلق به هزاره ی چهارم تا دوم قبل ازمیلاد ، که از فلات مرکزی و جنوب غربی ایران کشف شده اند، نقوشی یافت شده که روایت گر موضوع خاص و بیانی نمادین هستند. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که نقوش نبرد انسان و جانوران بر ظروف سفالین پیش از تاریخ فلات مرکزی به چه موضوعی اشاره دارد؟ نقوش این گونه ظروف به حدی کمیابند که پیداست برخلاف ظروف مرسوم دوره ی پیش ازتاریخ که نقوش پرتکرار و رایجی دارند، موضوعی را روایت می کنند که گویی هنرمند به اسطوره ای اشاره دارد که بیش از همه با نبرد انسان و سگ با یک گربه سان بزرگ (پلنگ) در ارتباط است. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی تلاش شده است که به کمک ظرف سفالین موجود در موزه ی آبگینه و سفالینه های ایران، ظروف مکشوف از یان تپه ی ازبکی و گورستان لما، علاوه بر بازسازی احتمالی صحنه ی ترسیم شده بر قطعه سفال های مکشوف از تپه های قبرستان و اریسمان، موضوع این نقوش مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. نقوش سطح سفال ها تصویری از نبرد میان ارباب حیوانات و پلنگی را نشان می دهد که از جنبه ی مذهبی اهمیت دارد. با این که جزئیات داستان بر ما پوشیده است، اما با وجود نقوش پلنگ های بی سر یا با چهره های محو، پیداست که نقوش، بازتاب داستانی اساطیری هستند. اگر تحلیل های ارائه شده در اینجا درست باشد، تصاویر نقش شده بر ظروف هزاره های ششم و چهارم قبل ازمیلاد ایران باید به داستان و روایتی از درگیری ارباب حیوانات (گیلگمش؟) و ایزدی با نمود جانورنمای پلنگ اشاره داشته باشد که بعدها و از دوره ی سومر در هنر شرق باستان به عنوان اینانا / عشتار شناخته می شود؛ این یافته های همگون، نشان می دهد در نیمه ی غربی فلات مرکزی ایران از شمال گرفته تا جنوب، به اسطوره ای باور داشته اند که ردپایی از آن تا گورستان لما در جنوب غربی ایران قابل پیگیری است.