شاخصه های پزشک نمونه از نگاه اطبای مسلمان ایرانی

یکی از نخستین علومی که توجه مسلمانان را به خود جلب کرد و گسترش یافت، طب بود، از آنجا که دانش پزشکی با جان و روان انسان ها سر و کار دارد، در بیشتر تمدن های بشری، از منزلت و اهمیت خاصی برخوردار بوده و به عنوان یک حرفه مقدس بدان نگریسته می شد؛ انتظار آن بود که اطبا، آراستگی اخلاقی را با توانمندی حرفه ایی درهم آمیزند. تاریخ طب در ایران و اسلام گواه آن است که اخلاق پزشکی، همواره مورد توجه و سرلوحه کار پزشکان موفق، مردمی و نامدار بوده است. پژوهش حاضر با هدف معرفی شاخص های راستین یک پزشک آرمانی و نمونه از منظر تعدادی از اطبای بلندآوازه و معتبر ایران اسلامی در قرون نخستین اسلامی، کوشیده تا اصول اخلاقی اطبای سلف را مورد کنکاش قرار دهد.

مواد و روش ها:

 مقاله پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و به یاری منابع کتابخانه ایی، با بررسی موردی کتاب های طبی پنج تن از اطبای ایرانی سده های سوم تا پنجم قمری، به نام های ابن ربن طبری، زکریای رازی، مجوسی اهوازی، بوعلی سینا و حکیم جرجانی، معیارهای طبیب نمونه را مورد بررسی قرار می دهد.

ملاحظات اخلاقی:

 در مراجعه به متون، صداقت و امانتداری، استناد به متون مورد استفاده، پرهیز از جانبداری در استنباط از متون یا تحلیل ها رعایت شده است.یافته ها: نتیجه تحقیق گواه آن است که نزد پزشکان ایرانی مسلمان رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای در امر طبابت به عنوان مهم ترین خصیصه و شرط لازم برای اطبا مطرح بوده و بر این اساس در آثار طبی این پزشکان، ویژگی هایی چون ارتباط و یاد خدا، توکل، بردباری، حفظ اسرار پزشکی، خوش خلقی، امیدبخشی، ارتباط و رفتار مناسب با بیمار، اعتقاد راسخ دینی و... مورد تاکید و توصیه قرار گرفته است.

نتیجه گیری:

 پزشکانی که در تاریخ به آن ها حکیم نیز گفته می شده است، بر اصولی چون حسن برخورد پزشک و تاثیر آن در معالجه بیمار، حضور بر بالین مریض و احترام به او، رعایت تقوا و دینداری، پرهیز از فساد و... به عنوان شروط فرهنگ اخلاقی در علم پزشکی اصرار داشته اند. نتیجه پژوهش نشان می دهد که دو اصل اخلاق و وجدان و نیز تخصص پزشکی، وجه اشتراک اکثر اطبای ایرانی و مسلمان در سده های میانی تاریخ ایران اسلامی بوده است.