اثر زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی بر نشت کاتیونی و قابلیت حیات بذرهای نخود ایرانی (Cicer arietinum) رقم هاشم

این تحقیق به منظور بررسی اثر زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی بر خصوصیات جوانه‏زنی، نشت الکترولیت‏ها و همچنین بررسی قدرت و قابلیت حیات بذرهای نخود زراعی تحت این دو شرایط و مقایسه این دو نوع زوال مصنوعی و انبارداری طبیعی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1394 اجرا شد. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارها شامل 8 سطح (انبارداری طبیعی 2، 4 سال، زوال مصنوعی 1، 2، 3، 4، 5 روز و شاهد) بودند. صفات مورد بررسی در این مطالعه درصد جوانه ‏زنی، درصد گیاه چه عادی، سرعت جوانه‏زنی، شاخص قدرت بذر، هدایت الکتریکی، پراکسیداسیون لیپید و میزان سدیم و پتاسیم بذرها قبل و پس از آبنوشی و همچنین مقدار آن ها در محلول آبشویی شده بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‏ ها نشان داد اثر تیمار زوال بر همه خصوصیات جوانه‏ زنی و نشت کاتیونی به جز میزان سدیم بذر قبل از آبشویی معنی‏ دار بود. نتایج مقایسه میانگین داده ‏ها نشان داد کاهش درصد و سرعت جوانه‏ زنی، شاخص قدرت بذر و درصد گیاه چه عادی در شدت‏های زوال مصنوعی 4 و 5 روز بیش تر از انبارداری طبیعی 2 و 4 سال بود. تولید مالون دی‏آلدئید، هدایت الکتریکی و نشت سدیم و پتاسیم در آب نیز با افزایش شدت زوال مصنوعی تا 5 روز نسبت به انبارداری طبیعی افزایش بیش تری یافت که به دلیل عدم توانایی غشاها در حفظ انسجام خود بود. با افزایش شدت زوال میزان سدیم و پتاسیم باقیمانده در بافت بذری کاهش یافت. همچنین رنگ‏آمیزی بذور با تترازولیوم و نیتروبلوتترازولیوم نشان‏ داد که افزایش شدت زوال سبب کاهش قابلیت حیات بذرها شد و این کاهش قابلیت حیات در تیمارهای زوال مصنوعی شدید، بیش تر از تیمارهای انبارداری طبیعی بود. پراکسیداسیون لیپید طی زوال منجر به خسارت به غشا و افزایش نشت الکترولیت‏ها می‏شود. در نتیجه قابلیت حیات بذرها کاهش یافته و منجر به کاهش درصد و سرعت جوانه ‏زنی و کاهش درصد گیاهچه عادی تولیدی شد. این نتایج مشخص نمود که اثر انبارداری طبیعی و زوال مصنوعی بر خصوصیات جوانه ‏زنی، نشت کاتیونی و قابلیت حیات بذرهای نخود مشابه بوده و می‏توان از آزمون زوال مصنوعی در جهت برنامه‏ های نگهداری بذرهای نخود در انبار استفاده نمود هر چند ممکن است مکانیسم‏ های دخیل در این دو نوع زوال با هم متفاوت باشد.