الگوشناسی مکان یابی کاربری های جانبی مساجد منطقه ای (با توجه به میزان سازگاری کاربری های جانبی با کاربری عبادی)

مشخص کردن فضاها و جاگذاری آن ها در پلان، از مهم ترین گام های طراحی معماری بناهاست. هر دیدگاهی در رابطه با انتخاب کاربری ها  و مشخص کردن محل استقرار آن ها در پلان، می تواند منجر به طراحی معماری خاصی شود. هدف از این مقاله یافتن الگوهای مختلف جاگذاری کاربری های جانبی در مساجد منطقه ای است. این الگو ها از دیدگاه های مختلف خبرگان معماری مسجد استخراج خواهد شد. جهت دستیابی به این هدف کاربری های جانبی مساجد با مقیاس منطقه ای مشخص شدند. از آنجا که این الگوشناسی با توجه به میزان سازگاری هر کاربری با کاربری عبادی می باشد، ابتدا معیارهای سازگاری هر کاربری با کاربری عبادی با روش تحلیل محتوای فتاوای مراجع تقلید مشخص شد، بر این مبنا پرسشنامه بسته پاسخی طراحی و به جامعه آماری شامل دو گروه از خبرگان مذهبی و معماری ارایه شد. جهت جمع بندی و تحلیل پرسشنامه ها، با مدل تصمیم گیری تاپسیس درجه سازگاری کاربری ها اولویت بندی شد. بر این مبنا معیارهای سازگاری هر کاربری با کاربری عبادی، شامل عدم منافات با شان مسجد و عدم ایجاد مزاحمت برای نمازگزاران می باشند و با توجه به این معیارها، کاربری های جانبی مساجد به چهار دسته بسیار سازگار، سازگار، کمی سازگار و ناسازگار با کاربری عبادی دسته بندی شدند. سپس جهت مشخص شدن نظر متخصصین در رابطه با جاگذاری فضای هر کاربری، پرسشنامه بسته پاسخی طراحی و به جامعه آماری شامل 25 نفر از متخصصین طراحی معماری مساجد، ارایه شد. جواب های به دست آمده با استفاده از آزمون آماری خی دو تحلیل شد. نتایج نشان می دهد مساجد منطقه ای را می توان در سه الگوی مسجد خدمت گزار، مسجد نیایشی و مسجد اجتماعی- عبادی طبقه بندی کرد که با توجه به تحلیل نوع رابطه مکانیابی با درجات سازگاری، الگوی مطلوب در برنامه دهی و طراحی معماری الگوی مسجد اجتماعی- عبادی است