پژوهشی در کتاب های دانشگاهی از منظر نگارشی : آسیب شناسی کلیشه نویسی

در پژوهش های دانشگاهی، زبان  نقش مهمی در انتقال مفاهیم و یافته های علمی دارد. در سال های اخیر بی توجهی به قواعد دستوری و کاربرد نادرست واژه موجب اختلال در پیام رسانی شده و آسیب های جدی برای زبان در پی داشته است. تکرار، شتابزدگی و کاربرد ناشیانه برخی واژه ها و عبارات از جمله این آسیب ها است که موجب شکل گیری برخی کلیشه های زبانی شده است. این کلیشه ها بدون تفکر و به صورت گسترده در متون دانشگاهی به کار رفته اند و به دلیل تکرار قالبی و کاربرد نادرست کلمات، تاثیرپذیری از زبان عامه، ادبی مآبی، ابهام و اطناب، ضمن کاستن از صراحت و سلاست، به زایایی زبان آسیب زده اند. در این پژوهش، به منظور تبیین آسیب های کلیشه نویسی در متون دانشگاهی و ارائه راه حل هایی برای اصلاح آن ها، کلیشه های زبانی در شش درسنامه دانشگاهی بررسی می شوند. نتایج این بررسی نشان می دهد کلیشه ها در بخش های آغازی، میانی و پایانی کلام در متون دانشگاهی به کار می روند و به شیوه های گوناگونی ساخته می شوند: گرته برداری از زبان های بیگانه، تاثیرپذیری از زبان عامه، بهره گیری از عبارات ادبی مبتذل و بی توجهی به معنای قاموسی کلمه و تغییر معنای آن. برای اصلاح کلیشه ها می توان با بهره گیری از ظرفیت های دستوری زبان فارسی و با استفاده از قید، حرف ربط، بدل و... جایگزین مناسبی برای آن ها یافت؛ ضمن اینکه کاربرد علائم سجاوندی مناسب نیز نویسنده‏ها را از برخی کلیشه های زبانی بی نیاز می کند.