تعاملات و تقابلات اقوام گیل و دیلم با دولت ساسانی (224-651م)

با وجود این که گیلانیان و دیلمیان به عنوان یکی از مهمترین اقوام ساکن مناطق جلگه ای و کوهستانی جنوب دریای کاسپین در آغاز حکومت ساسانیان با سرسختی حاضر به اطاعت از آنان شدند، اما در طول دوران حکومت ساسانیان، مناسباتشان با فراز و فرودهایی همراه بوده است. فرضیه مقاله پیش رو این است که ساسانیان با توجه به نیروی جنگی دیلمیان، سعی داشتند از مهارت این اقوام در جنگ های خود با رومیان و سایر مخالفان و دشمنان شان سود جویند. اما با وجود وابستگی نظامی به این اقوام، آنان در برنامه های خود تلاش داشتند سرزمین گیلان و دیلم به عنوان بخشی از شاهنشاهی ساسانی باقی بماند. هدف پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل دلایل همگرایی و واگرایی دیلمیان و گیلانیان با ساسانیان در مناسبات سیاسی و نبردهای آنان بوده است. روش پژوهش مطالعه حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که ساسانیان، دیلمیان را به چشم جنگجویانی می دیدند که تسلط و به کارگیری آنان در ساختار نظامی شان موجب تقویت توان نظامی و برتری آنان می شد.