کاربرد خاک پوش زنده شنبلیله و رقم برای کنترل علف های هرز در آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

کاربرد خاک پوش های زنده به عنوان روشی غیرشیمیایی در کنترل علف های هرز به بهبود مدیریت سیستم های کشاورزی پایدار کمک می کند. در این راستا، در سال 1396 در دانشگاه رازی، اثر کاشت شنبلیله در تاریخ های مختلف بر کنترل علف های هرز و عملکرد آفتابگردان بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول کاشت شنبلیله در چهار سطح عدم کشت خاک پوش، کاشت شنبلیله 15 روز قبل، همزمان و 15 روز بعد از آفتابگردان و فاکتور دوم سه رقم آفتابگردان (پروگرس، فرخ و لاکومکا) بود. نتایج نشان داد که کاشت خاک پوش بیوماس و تراکم علف های هرز را در ابتدا و پایان فصل رشد کاهش داد. رقم پروگروس در کنترل علف های هرز بر سایر ارقام برتری داشت. شاخص رقابت برای ارقام پروگرس، فرخ و لاکومکا به ترتیب 67/1، 5/0 و 89/0 بود. حضور علف های هرز در تیمار عدم کنترل (بدون وجین)، عملکرد آفتابگردان را 8/75 درصد کاهش داد. در شرایط عدم کنترل، وجود خاک پوش به بهبود عملکرد منجر نشد، اما با کنترل علف های هرز، کاشت شنبلیله همزمان و بعد از آفتابگردان عملکرد را به ترتیب 39 و 25 درصد بهبود داد. کاشت شنبلیله قبل از آفتابگردان در شرایط کنترل و عدم کنترل منجر به کاهش معنی دار عملکرد شد. در شرایط کنترل، عملکرد رقم لاکومکا (3426 کیلوگرم در هکتار) بیشتر از پروگروس و فرخ بود. اما در شرایط عدم کنترل، اختلاف عملکرد ارقام معنی دار نبود. به نظر می رسد در شرایط عدم کنترل علف هرز، رقابت علف های هرز با آفتابگردان مانع بروز اثر مثبت خاک پوش بر عملکرد و برتری ارقام در تولید عملکرد شده است. با وجود این در صورت مبارزه با علف های هرز و کاشت خاک پوش همزمان با گیاه اصلی می توان بهبود عملکرد آفتابگردان و بروز پتانسیل عملکرد ارقام را انتظار داشت. از طرفی با توجه به تاثیر خاک پوش بر کاهش زیست توده و تراکم علف های هرز به نظر می رسد که تداوم کاشت خاک پوش در دراز مدت نقش مهمی در کنترل و کاهش جمعیت علف های هرز مزارع ارگانیک خواهد داشت. بنابراین در صورت ادامه کاشت خاک پوش، بهبود عملکرد نیز قابل انتظار خواهد بود.