تبارشناسی و تنوع ژنتیکی لاک پشت برکه ای خزری (Mauremys caspica Gmelin, 1774) در استان چهارمحال و بختیاری

لاک پشت ها از قدیمی ترین خزندگان هستند که از حدود 215 میلیون سال پیش در زمین حضور داشته اند. تاکنون 351 گونه لاک پشت در جهان گزارش شده است که حدود 40 درصد آنها در فهرست سرخ IUCN به عنوان گونه های در تهدید معرفی شده اند. لاک پشت برکه ای خزری (Mauremys caspica) در شمال و غرب ایران پراکنش به نسبت گسترده ای دارد. ادامه حیات این گونه در بسیاری از زیستگاه های کشور به واسطه عوامل متعددی از جمله تخریب زیستگاه، آلودگی ها و نابسامانی در مدیریت منابع آب به شدت در معرض تهدید است. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی و تبارشناسی لاک پشت برکه ای خزری در استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور، بخشی از توالی ژن سیتوکروم b (به طول 1040 جفت باز) در 12 فرد از این استان برای بررسی روابط تبارشناختی و تنوع ژنتیکی استفاده شد. همچنین، 15 توالی لاک پشت برکه ای خزری و هشت توالی لاک پشت برکه ای بالکان (M. rivulata) از بانک ژن استخراج و در تحلیل ها استفاده شدند. یافته های حاصل نشان دادند که لاک پشت های خزری دو کلاد مجزا (کلاد شرقی و کلاد غربی) تشکیل داده و با بوت استرپ و احتمال پسین بالا از لاک پشت های بالکان جدا می شوند. همچنین، نمونه های متعلق به این استان همگی در کلاد شرقی قرار گرفته و فقط به یک هاپلوتایپ (MCE2) اختصاص داشتند. بر اساس تحلیل AMOVA، اختلاف ژنتیکی بین کلادهای شرقی و غربی (12/82 درصد) بیش از اختلاف ژنتیکی در داخل این کلادها (88/17 درصد) برآورد شد. نشانه های معنی داری از گسترش جمعیت شناختی ناگهانی در کلادهای غربی و شرقی لاک پشت خزری برآورد نشد. این نتایج پیشنهاد می کند که بر اساس توالی های ژن سیتوکروم b، لاک پشت برکه ای خزری در این استان به یک واحد حفاظتی تعلق داشته و می تواند برای حفاظت بهتر از گونه در دستور کار مدیران حفاظت از محیط زیست استان قرار گیرد.