نامه های امامان شیعه از عصر امام کاظم تا آغاز غیبت کبری

ایمه شیعه به تناسب حال و مقام از راه های متعددی چون خطبه خوانی، حلق ه های وعظ و نام ه نگاری به انتقال مفاهیم و آموزه های اسلامی می پرداختند. تا عصر امام کاظم امکان ارتباط مستقیم و بی واسطه امامان با شیعیان تا حدی وجود داشت؛ اما با افزایش فشارهای سیاسی دستگاه خلافت بر شیعیان و ب ه سبب پراکندگی پیروان ایمه در مناطق مختلف ارتباط حضوری و گفت و گوی شفاهی شیعیان با امامان جای خود را به مکاتبات و نامه نگاری داد. تقریبا از عصر امام کاظم به بعد نامه نگاری به یکی اصلی ترین شیوه انتقال مفاهیم و آموزه های دینی تبدیل شد. سوال اصلی پژوهش این است که نامه های ایمه خطاب به شیعیان از دوره امام کاظم تا آغاز غیبت کبری، از چه ویژگی های محتوایی، ساختاری و ادبی برخوردار بوده است؟ تامل در این متون، که در آستانه عصر غیبت صغری تنها ابزار مکتوب امامان برای حفظ ارتباطشان با شیعیان بوده، نشان می دهد که آنان از هرحیث جانب احتیاط را رعایت می کردند تا آسیبی به مخاطبان نرسد و از همین رو استفاده از آرایه هایی چون استعاره و کنایه در این نوشته ها معمول بوده است. به لحاظ مضمون نیز این نامه ها حاوی آموزه های اصیل اسلامی، خاصه مفاهیمی چون امامت عامه و امامان، غیبت امام، احکام شرعی و نکوهش غالیان بوده است.