نوع شناسی همراهی مسلمانان با علی بن ابی طالب در جریان جنگ های داخلی

تقابل داخلی مسلمانان در دوره خلافت علی بن ابی طالب7 (40-35 ه ق) در شرایطی اتفاق افتاد که جامعه اسلامی دچار اختلافات فکری و عقیدتی و جناح بندی های سیاسی شده بود. حضور و همراهی صحابه شاخص و اعلان موضع آنان در حمایت از گروه های سیاسی از یک طرف، کاهش دغدغه های دینی، اشتغال مردم به امور روزمره و رفاه اقتصادی ناشی از دسترسی مسلمانان به غنایم عظیم فتوحات، از عواملی بودند که بر نوع همراهی مسلمانان با علی در جریان جنگ های داخلی تاثیر گذاشتند. مقاله پیش رو در صدد است با بهره گیری از روش کمی و داده های عددی، به این سوال پاسخ دهد که نوع و میزان همراهی مسلمانان با علی بن ابی طالب در جریان جنگ های داخلی چگونه بود؟ یافته های پژوهش بیانگر وجود همراهی مردم با علی در چهار نوع، است؛ همراه کامل، نیمه همراه، منفعل و عدم همراه است. همراهی کامل و نیمه همراه در دو سال آغازین خلافت ایشان و تا جنگ نهروان وجود داشت، اما همراهی منفعلانه و عدم همراهی در دو سال پایانی خلافت علی، به ویژه پس از نبرد نهروان جلوه پررنگ تری به خود گرفت. بیش ترین میزان همراهی نیز در نبرد صفین با نود هزار و کم ترین آن با هزار و هفتصد نفر در برابر غارات معاویه بود.