اثر سطوح مختلف حفاظتی-مدیریتی مرتع بر توزیع کربن آلی در اجزاء اندازه ای خاک (مطالعه موردی: سالوک، خراسان شمالی)

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف حفاظتی-مدیریتی بر پویایی کربن آلی خاک در منطقه سالوک صورت گرفت. بدین منظور مناطقی با سه سطح حفاظتی شامل منطقه شکار ممنوع، منطقه پارک ملی و منطقه حفاظت شده انتخاب شدند. نمونه برداری خاک به روش تصادفی-سیستماتیک در سه تکرار برای هر تیمار و از عمق های 0-10، 10-30 و 30-100 سانتی متر انجام شد. تفکیک اجزاء اندازه ای با استفاده از الک های 18، 35، 60 و 270 مش صورت گرفت و خاک های هر عمق به 5 کلاس اندازه ای تفکیک شده (F1: 1000- 2000 µm، F2: 500- 1000 µm ، F3: 250- 500µm ، F4: 53- 250 µm، F5: <53 µm) و درصد کربن موجود در هریک از اجزاء اندازه ای اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، مقدار کربن در اعماق مختلف خاک در تیمار پارک ملی فاقد اختلاف می باشد. به طور کلی به دلیل پایداری این منطقه، میزان کربن در آن تغییرات زیادی ندارد؛ در حالی که در مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع در اعماق مختلف در مقدار کربن اختلاف مشاهده می شود. در منطقه حفاظت شده به دلیل چرای متوسطی که توسط حیاط وحش و دام های عشایری صورت می گیرد، رشد ریشه و افزایش تجزیه مواد آلی در لایه های زیرین کم و بیشترین میزان کربن در لایه های سطحی مشاهده می شود. در منطقه شکار ممنوع چرای بسیار شدید باعث کاهش ورود مواد گیاهی و هدررفت بسیار زیاد دی اکسید کربن شده، در نتیجه مقدار کربن خاک به طور کلی درصد کمی دارد. همچنین در تمامی مناطق مورد مطالعه، محتوای کربن خاک با افزایش اندازه ذرات کاهش می یابد، به طوریکه در تمامی مناطق مورد مطالعه کمترین میزان کربن در اجزاء اندازه ای F1 و F2 و بیشترین آن مربوط به اجزاء اندازه ای F4 و F5 می باشد.