روشنفکران ایرانی و دوگانه میراث ملی و تاریخ معماری ایران (تقابل و تکامل) دوره مشروطه تا پایان عصر رضاشاه

روشنفکران ایرانی دوران مشروطه و رضاشاه، با گرایشی که به برخی از مبانی دوران جدید جهان داشتند، تلاش می کردند تا آن ها را در جامعه ایرانی نهادینه کنند. ازجمله این تلاش ها، تدوین دو مفهوم «میراث ملی معماری» و «تاریخ معماری ایران» بود. این دو مفهوم که خود قوام یافته از مفاهیم دیگری نظیر «زمان، گذشته، تاریخ، و آثار گذشته» بودند، در اندیشه روشنفکران مولفه هایی را سامان دادند که هم از منظر بررسی مبانی این مفاهیم و تاریخشان، و هم از منظر وجوه تقابلی و تکاملی حایز ارزش و ازریابی هستند. در این مقاله تلاش می شود با روشی تفسیری  تاریخی در مقابله اسناد و اقوال از طریق بررسی اسناد دست اول همچون متون روشنفکران آن دوران و استدلال منطقی از درون آثاری که متفکران متاخر در شرح آن ها نوشته اند، به هدف پژوهش یعنی پاسخ گویی به پرسش های تحقیق پرداخته شود. در این پژوهش، با بررسی دو مفهوم فوق نزد روشنفکران ایرانی، تلاش می شود تا وجوه تکاملی و تقابلی این دو مفهوم مورد نظر ایشان بازیابی شود. به نظر می رسد که، مفاهیم نوی همچون ایده پیشرفت (ترقی) پیونددهنده این دو مفهوم بوده اند و از سوی دیگر، وجود مرزهایی میان مفهوم میراث ملی معماری ایران و مفهوم تاریخ معماری ایران نشان دهنده نوعی تقابل میان این دو است که بیشتر ناظر بر جایگاه مفهوم میراث ملی معماری در مفهوم سازی هایی با اهدافی مشخص نظیر تلقین حس شیفتگی و عظمت و بزرگی ایران گذشته به ایرانیان دوره مشروطه و رضاشاه است و جایگاه مفهوم تاریخ معماری در روش شناسی برخورد با تاریخ، که از نظری علمی است و در این مقاله بر ضرورت نکته سنجی و دقت و توجه به جزییات برای درک تاریخ به شکل دقیق آن تاکید می شود.