از «ولی منتخب مردم» تا «مردم سالاری دینی» بررسی جایگاه مردم در «نظام ولایت» از منظر امام خمینی و آیت الله خامنه ای

یکی از نظریه های مهم درباب نظام ولایت، نظریه ولایت فقیه است. این نظریه گرچه قبل از امام خمینی توسط علمای دیگر نیز مطرح شده بود، ولی با عملی شدن آن در نظام جمهوری اسلامی ایران در پی پیروزی انقلاب اسلامی و قرار گرفتن امام خمینی در راس آن، نظام سیاسی ویژه‎ای در ایران تاسیس شد که سابقه‎ای در عصر غیبت نداشته است. یکی از ویژگی‎های مهم این نظام سیاسی، شیوه نقش آفرینی مردم در انتخاب ولی امر است که امام خمینی با عنوان «ولی منتخب مردم» و آیت‎الله خامنه‎ای با عنوان «مردم‎سالاری دینی» از آن یاد می‎کنند. این مقاله به دنبال مطالعه جایگاه مردم در نظام ولایت در اندیشه امام خمینی و آیت الله خامنه ای است. به عنوان فرضیه چنین به نظر می‎رسد که از دیدگاه امام خمینی و آیت الله خامنه ای، مردم جایگاه تعیین کننده ای در نظام ولایت دارند و نظریه «مردم سالاری دینی» در واقع همان شکل روزآمد شده و استمرار نظریه «ولی منتخب مردم» است. بر اساس نظریه «ولی منتخب مردم» و «مردم سالاری دینی»، نقش آفرینی مردم در نظام ولایت، مستخرج از اسلام است. به این معنی که پایه و اساس حق مردم در این انتخاب، خود اسلام است و مردم سالاری دینی فقط یک قرارداد عرفی نیست، بلکه یک وظیفه‏ی دینی است که در آن مردم مسلمان، هم اصل نظام و هم حاکم اسلامی را انتخاب کرده و سرنوشت اداره کشور را به وسیله منتخبان خود در اختیار می گیرند.