تحلیل اقدام آمریکا در ترور سپهبد قاسم سلیمانی از منظر حقوق بین الملل

علی رغم برابری حقوقی دولت ها در منشور ملل متحد، نابرابری های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره زمینه ای را برای اثرگذاری متفاوت دولت ها در معادلات بین المللی و لاجرم، نابرابری های حقوقی فراهم کرده است. استفاده از هواپیمای بدون سرنشین در حقوق بین الملل به منظور قتل هدفمند، نقض فاحش حقوق بین الملل بشر تلقی می شود و از این حیث، ادعای واهی جنگ با تروریسم و قانون اجازه توسل به زور نظامی در مقابل تروریسم (2002) نیز مجوزی برای توجیه این اقدام نامشروع آمریکا تلقی نمی شود. اقدام ایالات متحده هرچند عمل تجاوز محسوب نمی شود و موجباتی را برای توسل به دفاع مشروع موضوع ماده 51 ازسوی ایران فراهم نمی کند، و موجبات طرح مسئولیت بین المللی دولت آمریکا نیست، چیزی مانع از عدم مسئولیت کیفری عامل وقوع جنایت و مسئولیت کیفری وی نیست. باید پذیرفت که حقوق بین الملل ظرفیت های قابل توجهی را برای ایران در مواجهه با ترور شهید قاسم سلیمانی فراهم نمی آورد. ارجاع قضیه به مراجع قضایی و کیفری بین المللی با بن بست مواجه است و محل تردید و تامل است. مراجعه به شورای حقوق بشر و اقدام متقابل غیرنظامی نیز تنها واکنش های سریعی به این جنایت است و بنابراین، لازم است که ضمن حزم اندیشی، از سایر ظرفیت های موجود، در میان مدت و بلندمدت، نه تنها در واکنش به این اقدام سبعانه بهره برد که زمینه ای را برای پیشگیری از وقوع اقداماتی از این دست در آینده نیز فراهم کرد. شهادت سردار قاسم سلیمانی، هرچند بخشی از ناکارآمدی سازکارهای احقاق حق در حقوق بین الملل را عیان ساخت، بیش از هرچیز، تاکیدی مجدد بر آرمان شهید قاسم سلیمانی در لزوم توجه جدی به سیاست ها و چشم انداز کلان ملی، تقویت بنیه دفاعی، مشارکت مقتدرانه در عرصه بین المللی و تقویت ظرفیت های جهان اسلام در سطوح منطقه ای و جهانی است.