سیاست خاورمیانه ای روسیه

در دوران پس از بهار عربی، مسیر برای ورود گسترده روسیه به خاورمیانه باز شده و این کشور دیگر حاضر به ایفای نقش حداقلی در منطقه نیست. روس ها خود را قدرت بزرگ تعریف کرده و بر این باورند که ظرفیت و توان سیاسی برای اعمال نفوذ فراتر از مناطق همسایگی خود را دارند. به طور کلی می توان گفت از سال 2012، روسیه سه دسته بندی از اهداف خود را برای این منطقه تعریف کرده است: 1. اهداف اقتصادی شامل: مقابله و جبران فشار تحریم ها بر اقتصاد خود، حفظ منابع درآمدی و حفاظت از منافع کمپانی های انرژی و سهم آنها در بازارهای مختلف، 2. اهداف سیاسی شامل: تلاش برای مقابله با انزوای کامل بین المللی، ایجاد اهرم های فشار موثر بر رفتار آمریکا و اتحادیه اروپا، ارتقاء مفهوم روسی نظم جهانی معقول و شکل دادن به افکار عمومی در روسیه، و 3. اهداف امنیتی شامل کاهش تهدیدات علیه روسیه و فضای به جامانده از شوروی سابق ناشی از تحولات در خاورمیانه. از مهم ترین دلایل اثرگذار بر تغییر سیاست خاورمیانه ای روسیه می توانیم به نگاه این کشور به خاورمیانه در متن گسترده تر رقابت ژیوپلیتیکی جهانی با آمریکا و متحدان غربی این کشور، نتایج حاصل از بهار عربی، شخصیت پوتین، تجربه ناکام نزدیکی به غرب در دهه 1990 و تلاش پوتین برای تحکیم جایگاه داخلی اشاره کنیم. درمجموع، دلایل روسیه برای برقراری رابطه ای جذاب با ایران عبارت اند از: متحد قوی در برابر مخالفت با آمریکا، شریک اقتصادی در برابر تحریم های غرب، و شریک در برابر مقابله با افراط گرایی سنی و تجزیه طلبی. اختلافات محتمل پیش روی روابط روسیه و ایران در دوران سوریه پساداعش بر سر جایگاه اسد در قدرت و سهم دو کشور در بازسازی سوریه می تواند بر تصمیم روسیه برای تغییر تدریجی توازن اثرگذار باشد. دراین بین، روس ها می دانند که با توجه به روابط پرتنش ایران با کشورهای منطقه و سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ، ایران چاره ای جز سکوت در برابر سیاست های روسیه ندارد. براین اساس، به نظر می رسد روسیه و عربستان در تلاش مضاعف برای آن هستند که به تدریج طرح یکپارچه ای را برای نزدیکی بیشتر بدون تنش زایی (عربستان برای آمریکا، و روسیه برای ایران) طراحی کنند.