بررسی تطبیقی قاعده منع محاکمه و مجازات مجدد در منابع فقهی، حقوق جزای بین الملل و ایران

حفظ کرامت و ارزش والای انسانی و تاکید بر حق دادرسی عادلانه جهت تضمین و اطمینان بخشیدن به اینکه متهم به صورت غیرقانونی و ناعادلانه مجازات نخواهند شد، موجب پذیرش قاعده منعم حاکمه و مجازات مجدد در اسناد بین المللی از جمله کنوانسیون حقوق مدنی سیاسی شد. با توجه به الحاق ایران به این کنوانسیون و براساس ماده 9 قانون مدنی، مفاد کنوانسیون مذکور در حکم قانون و لازم الاتباع است. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که قاعده مذکور در منابع فقهی، حقوق جزای بین الملل و ایران چگونه اعمال می شود؟

این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه نگارش، توصیفی- تحلیلی است.اطلاعات موردنظر از طریق مطالعل کتابخانه ای با مراجعه به منابع علمی دانشگاهی و اینترنتی جمع آوری شده است.

نتایج پژوهش حاکی است که قاعده مذکور به عنوان حقوق اساسی متهمان در حقوق جزای بین الملل مورد تاکید است. در منابع فقهی و از منظر آموزه های اسامی مورد پذیرش است؛ چرا که اسلام به حفظ کرامت و ارزش والای انس ان تاکید فراوان دارد. در نظام حقوقی ایران نیز فراز و نشیب هایی داشته است؛ به طوری که این قاعده بعد از انقلاب به بوته فراموشی سپرده شد تا اینکه با تدوین ق.م.ا مصوب 1392 ، صرفا در قلمرو مجازات تعزیری منصوص غیرشرعی پذیرفته شد. پذیرش این قاعده ضمن آنکه هیچ مغایرتی با موازین فقهی و حقوق داخلی ایران ندارد، حتی در بسیاری موارد می تواند پشتوانه حقوقی محکمی برای اقدامات سیاسی ایران به شمار آید.