تاثیر نوع طرح واره ها بر ساخت روایی در متون علمی و ادبی

هدف از این پژوهش بررسی طرح ‏واره ‏های تصوری پایه در متون علمی و ادبی و مقایسه آن ها در چارچوب زبان‏شناسی شناختی است. به زعم زبان‏ شناسان شناختی، اهمیت طرح واره‏ های تصوری به عنوان بخشی از سازوکار زبان و تفکر این است که آن ها به ‏عنوان مفاهیم جسمیت یافته اولیه می‏توانند به شکلی نظام ‏مند ساختار مفاهیم پیچیده ‏تر را فراهم آورند. این مهم باعث اجتناب‏ ناپذیر شدن واکاوی آن ها در بسیاری از زمینه‏ ها می‏شود. ضرورت این مسئله موجب شد تا این پژوهش به بررسی طرح واره ‏های تصوری حجمی، حرکتی و قدرتی جانسون، به ‏عنوان طرح واره ‏های پایه در متون علمی و ادبی به عنوان دو گفتمان کاملا متفاوت، بپردازد. جامعه آماری شامل متون علمی با موضوع زیست شناسی سلولی و مولکولی و داستان‏های کوتاه معاصر فارسی زبان است. حجم نمونه شامل بیست مقاله علمی و بیست داستان کوتاه است. روش این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نوع کیفی، توصیفی و استنباطی است. نتایج بررسی‏ ها نشان می‏دهد که هر سه طرح واره در هر دو نوع گفتمان علمی و ادبی کاربرد دارند که بیشترین میزان در متون ادبی به طرح واره حرکتی (52 درصد) و در متون علمی به طرح واره حجمی (56 درصد) اختصاص دارد و این تفاوت بین فراوانی انواع طرح واره‏ ها معنادار است. همچنین میزان جملات بدون طرح واره (91 درصد) در کل پیکره مورد مطالعه بیشتر از جملات حاوی طرح واره (9 درصد) است و این تفاوت بین فراوانی این ‏دو معنادار است. نتایج پژوهش گویای آن است که استفاده از طرح واره در متون علمی بیشتر از متون ادبی است و این میزان با توجه به معنادار بودن این تفاوت می‏تواند به‏ دلیل ساخت انتزاعی مفاهیم علمی باشد که نیاز به طرح واره برای بیان آن مفاهیم را درجهت درک فیزیکی آن تسهیل می‏بخشد.