ارزیابی فیتوشیمیایی سمیت سلولی، آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی اسانس گیاه دارویی Melissa officinalis L. در منطقه مریوان

با توجه به اثرات نامطلوب آنتی بیوتیک ها، آنتی اکسیدان ها و داروهای ضدسرطان مصنوعی بر سلامتی انسان و افزایش مقاومت پاتوژن ها نسبت به آنتی بیوتیک ها، لازم است منابع ایمن و جایگزین برای این ترکیب ها شناسایی شوند. بدین منظور برای اولین بار گیاه بادرنجبویه از شهرستان مریوان واقع در استان کردستان جمع آوری شد و فعالیت زیستی گیاه بررسی گردید. اندام های هوایی گیاه خودرو بادرنجبویه در مرحله گلدهی در تابستان سال 1395 ازمریوان در ارتفاع 1320 متری از سطح دریای آزاد برداشت و اسانس آن ها با امواج میکرویو و بدون استفاده از حلال استخراج شد. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی-طیف سنج جرمی شناسایی شدند. فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس با روش بی رنگ شدن بتاکاروتن، سمیت سلولی آن با آزمون کشندگی میگوی آب شور و فعالیت ضدمیکروبی آن علیه انواعی از سویه های میکروبی استاندارد و بالینی با روش انتشار در آگار و تعیین کمترین غلظت مهارکننده رشد بررسی گردید. بازده استخراج اسانس بادرنجبویه 18/1 درصد و اجزای اصلی آن ژرانیول (39/30 درصد) و ژرانیال (19/26 درصد) بودند. بر اساس نتایج آزمون بی رنگ شدن بتاکاروتن، مهار اکسیداسیون لینولییک اسید توسط اسانس بادرنجبویه و استاندارد بوتیل هیدروکسی تولوین به ترتیب 48/72 و 48/96 درصد و براساس نتایج آزمون کشندگی میگوی آب شور، مقدار LC50 اسانس بادرنجبویه و داروی ضدسرطان وین کریستین سولفات به ترتیب 76/62 و 751/0 میکروگرم بر میلی لیتر به دست آمد. اسانس بادرنجبویه فعالیت ضدمیکروبی خوبی علیه سویه های میکروبی بررسی شده به ویژه باکتری های گرم مثبت داشت. اسانس بادرنجبویه دارای فعالیت آنتی اکسیدانی، ضدمیکروبی و ضدسرطانی خوبی است و می توان آن را به عنوان جایگزینی برای آنتی اکسیدان ها، آنتی بیوتیک ها و مواد ضد سرطان مصنوعی معرفی نمود.