بررسی شیوع و عوامل مرتبط با عوارض شدید مادری (مادران نزدیک به مرگ) در اهواز، سال 1395

امروزه برای ارزیابی بهتر کیفیت مراقبت های مامایی علاوه بر مرگ مادر، از یک شاخص مکمل مفید به نام مادران "نزدیک به مرگ" استفاده می شود؛ مادرانی که به خاطر عوارض بارداری یا زایمان تا پای مرگ رفته، اما نجات پیدا کرده اند. مطالعات بسیار اندکی در این خصوص در ایران انجام شده است، و در خوزستان تاکنون مطالعه ای برای بررسی این شاخص انجام نشده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع و عوامل مرتبط با موارد مادران "نزدیک به مرگ" در بیمارستان های اهواز در سال 1395 انجام شد.

این مطالعه مقطعی بر روی 3002 زایمان در 5 بیمارستان دولتی اهواز از اول خرداد تا سوم مرداد سال 1395 انجام شد. معیارهای سازمان جهانی بهداشت برای مادران "نزدیک به مرگ" استفاده شد که شامل شرایط بالقوه تهدید کننده زندگی (اختلالات قلبی- عروقی، تنفسی، کلیوی، خونی و انعقادی، کبدی، نورولوژی) و معیارهای عوارض شدید مادری (خونریزی شدید پس از زایمان، پره اکلامپسی شدید، اکلامپسی، سپسیس یا عفونت شدید سیستمیک و پارگی رحم) بود. میزان شیوع موارد نزدیک به مرگ مادر و نیز عوامل مرتبط با آن بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 22) و آزمون های کای دو، تی تست، من ویتنی و رگرسیون لوجستیک انجام شد. میزان p کمتر از 05/0 معنی دار در نظر گرفته شد.

شیوع موارد "نزدیک به مرگ" مادر 6/29 مورد در 1000 تولد زنده بود. شایع ترین علت مستقیم آن پره اکلامپسی  (5/49%) و خونریزی شدید پس از زایمان (2/38%) بود. 26 نفر (2/29%) از مادران نزدیک به مرگ در بخش مراقبت ویژه بستری شدند. سن حاملگی پایین تر (001/0<p)، تحصیلات کمتر (008/0<p) و زایمان به روش سزارین (001/0<p) با احتمال بیشتری برای وقوع موارد "نزدیک به مرگ" مادر همراه بودند.

همانند دلایل مرگ مادری، پره اکلامپسی و خون ریزی های زایمانی، دلایل اصلی موارد "نزدیک به مرگ" مادر بود. سزارین و سن پایین تر بارداری، احتمال وقوع موارد نزدیک به مرگ را افزایش می دهد.