خواص آنتی‏ ‏اکسیدانی برخی از ژنوتیپ‏ های زرشک بومی ایران

در این پژوهش توانمندی آنتی‏ ‏اکسیدانی 15 ژنوتیپ‏ مختلف زرشک به روش های چهارگانه DPPH، قدرت کاهندگی آهن، بتاکاروتن لینولییک اسید و فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی براساس روش TFPL در سال 1396 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان مورد بررسی قرار گرفت. 14 ژنوتیپ دانه‏دار وحشی و یک ژنوتیپ بی‏دانه زراعی زرشک از استان‏های شمال شرق ایران جمع‏آوری و بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد ژنوتیپ دارای اثر معنی‏داری بر میزان فنل، فلاونویید، آنتوسیانین و توانمندی آنتی‏ ‏اکسیدانی میوه‏ با استفاده از روش‏های DPPH، قدرت کاهندگی آهن، بتاکاروتن لینولییک اسید و TFPL بود. در این پژوهش بیشترین و کمترین میزان فنل کل به ترتیب به مقدار 169و 149 میلی گرم بر گرم (وزن خشک) در ژنوتیپ‏های درگز1 و بیرجند بی دانه حاصل شد. همچنین ژنوتیپ‏های گلستان1 و شیروان 5 به ترتیب بالاترین میزان فلاونویید (6/88 میلی‏ ‏گرم بر گرم وزن خشک) و آنتوسیانین (619 میکروگرم بر گرم وزن خشک) را دارا بودند. همچنین نتایج نشان داد فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی بر مبنای TFPL اندازه‏گیری شده میوه‏ی ژنوتیپ‏های زرشک در روش های مختلف اندازه‏گیری متفاوت بودند. توانمندی آنتی‏ ‏اکسیدانی اندازه‏گیری شده با روش‏های مختلف از قبیل روش DPPH، قدرت کاهندگی آهن، بتاکاروتن لینولییک اسید اسید به ترتیب در ژنوتیپ‏های شیروان4 (7/63 میلی‏ ‏گرم بر گرم)، بیرجند بیدانه (5/54 میکرومول بر گرم)، درگز2 (78 درصد) بیشترین میزان بود. همچنین فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی بر مبنای TFPL در ژنوتیپ گلستان3 (9/29 میکروگرم بر میلی لیتر) بیشتر از سایر ژنوتیپ‏ها بود. نتایج نشان داد توانمندی آنتی‏ ‏اکسیدانی بر مبنای TFPL در ژنوتیپ‏های مختلف زرشک با ترکیبات فنلی رابطه مستقیم دارد و ژنوتیپ‏هایی که دارای بالاترین میزان ترکیبات فنلی به خصوص فنل کل هستند، دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالاتری نیز می‏باشند. نتایج مقایسه روش‏های اندازه‏گیری فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی ژنوتیپ‏های مختلف زرشک نشان داد روش میزان فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی بر مبنای TFPL به دلیل ارتباط بیشتر با ترکیبات آنتی‏ ‏اکسیدانت از قبیل فنل کل روش بهتری برای اندازه‏گیری میزان فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی در ژنوتیپ‏های زرشک بود و ژنوتیپ درگز1 با مقادیر بالای فنل کل دارای فعالیت آنتی‏ ‏اکسیدانی بالایی است که می‏توان از این ژنوتیپ در مطالعات بالینی استفاده نمود.