تحلیل نشانه شناسی انتقادی قصیده «العشاء الاخیر» با تکیه بر روش متنی و فرامتنی فرکلاف و روش کنش تحلیل تئو ون لیون

نشانه شناسی شاخه گسترده و فراگیر و متشکل از مکاتب واگرا و هم گرا است که به تحلیل نشانه های تولید معنا می پردازد. از مهم ترین شاخه های نشانه شناسی، نشانه شناسی انتقادی است که بر پایه زبانشناسی نقش گرای هالیدی بناشده و بر بافت محیطی متن تاکید دارد. پژوهش حاضر می کوشد تا سروده «العشاء الاخیر» از امل دنقل را بر اساس اصول نشانه شناختی اجتماعی با بررسی الفاظ و تراکیب متنی و ویژگی های ساختاری متن و تحلیل بافت محیطی و بینامتنی متن بازخوانی کند. قصیده «العشاء الاخیر» حاصل سال های بعد از شکست 67 است که نابسامانی و تلخی های شکست و پیامدهای آن و انحرافات سلطه حاکم بر مصر و یا کشورهای عربی را به تصویر می کشد. شاعر در این چکامه با بازخوانی گذشته تاریخی و اسطوری و با محکوم کردن اوضاع کنونی،  فریاد تغیر سر می دهد و با هدف القای در این قصیده نقاب گذشته را بر سر کشیده و شخصیت های تاریخی، دینی و اسطوری را به خدمت گرفته تا تصویری شفاف از اوضاع مصر و ایدیولوژی های خویش ترسیم کند. وی با استفاده از تکنیک های زبانی و قدرت تاثیر گذاری آن، نظام گفتمان انتقادی یکپارچه ای را در برابر سلطه استبداد خلق کرده است با پرداختن به برخی آفات اجتماعی چون فقر و واپسگرایی و نبودن فضای آزادی در فضای جامعه، بر نقش مهم روشن فکر در ایجاد تغییرات در ساختار جامعه تاکید می کند، شاعر برای این منظور براستراتژی بینامتنیت و ریشخند و ناسازواری تکیه کرده تا علاوه بر پویایی شعر خویش، به ایدیولوژی های گفتمان خویش یک نوع عینیت بخشد و همواره در گفتمانش در کنار بازتاب اوضاع نابسامان مصر و جامعه عرب به مشروعیت زدایی از سلطه حاکم می پردازد.