جبران خسارت معنوی ناشی از معالجات پزشکی در حقوق ایران و آمریکا

اشتباهات پزشکی، شامل اشتباه در تشخیص، اشتباه درتجویز، اشتباه در جراحی و نیز عفونت های مرتبط با مراقبت های بهداشتی می توانند سبب ایراد خسارات مادی و معنوی به بیمار شوند. در این میان، ابهامات مربوط به چگونگی ارزیابی و جبران خسارات معنوی حاصل از این اشتباهات، سیستم های حقوقی مختلف را به اتخاذ رویکردهای متفاوت واداشته است. در این مقاله سعی شده است با نگرشی تطبیقی، رویکرد حقوق ایران و آمریکا در قبال خسارات معنوی ناشی از اشتباهات پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. در این خصوص در حقوق ایران علی رغم این که ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، زیان معنوی را به مفهوم صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی به طور کلی مورد پذیرش قرار داده و به ابهامات سابق در این زمینه خاتمه بخشیده است، لیکن تبصره 2 این ماده با منع اعمال مقررات راجع به خسارات معنوی در خصوص جرایم موجب دیه که شامل اشتباهات پزشکی نیز می شود، جبران مالی این نوع خسارات را به کلی منع کرده است. با این وجود، جبران غیر مالی نظیر الزام به عذرخواهی همچنان در حقوق ایران میسر است. در مقابل، در حقوق آمریکا، محاکم با صدور آرای متعدد، جبران مالی و غیر مالی مصادیق مختلف زیان های معنوی مربوط به خطاهای پزشکی به ویژه درد و رنج، آسیب های احساسی، اندوه و غم ناشی از مرگ فرد برای نزدیکان وی، تغییر شکل ظاهری بدن و از دست دادن کنسرسیوم را مورد پذیرش قرار داده اند. در این کشور، وظیفه ارزیابی و تعیین خسارات معنوی به هیات منصفه سپرده شده است. با این حال، تعیین مبالغ سنگین برای جبران خسارات معنوی و متعاقب آن افزایش اقدامات درمانی دفاعی توسط پزشکان و نیز افزایش هزینه های بیمه مسوولیت حرفه ای که بحران مسوولیت مدنی نامیده می شود، قانونگذار بسیاری از ایالات را به اصلاحاتی در این زمینه واداشته است. تعیین سقف قانونی برای آسیب های معنوی مربوط به اشتباهات پزشکی را باید مهم ترین جلوه چنین اصلاحاتی در حقوق آمریکا دانست.