بازخوانی روایات فرجام ابن ملجم

پس از ترور امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع) به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی، ضارب دستگیر شد. بنا به مشهور منابع تاریخی و حدیثی، آن حضرت درباره این فرد توصیه هایی از جمله در خصوص چگونگی قصاص فرمودند. بخشی از گزارش های تاریخی چنین است که فرزند ارشد او به وصیت عمل کرده و مجرم را با یک ضربت کشته است. روایات دیگر درباره سرنوشت ابن ملجم حکایت از برخورد سخت و خشن خانواده امیرمومنان با قاتل دارد. برخوردی که با شکنجه و مثله کردن او به کشته شدنش انجامید و پس از آن در آتش سوزانده شد. از یک سو این گزارش ها در منابع دست اول تاریخ اسلام آمده و از سویی با توصیه های اسلام در مقابله با مثله کردن افراد و همچنین سفارش امیرمومنان درباره رفتار شایسته با قاتلش سازگاری ندارد و نوعی دوگانگی میان دو دسته اخبار به وجود آورده است. مسئله پژوهش آن است که سرنوشت قاتل امیرمومنان چه شد و روایت های گونه گون در این باره چگونه تحلیل می شود؟ هدف از این تحقیق، یافتن واقعیت یک رویداد تاریخی است. به نظر می رسد انگیزه های جعل و تحریف در روایات تاریخی دامنگیر این موضوع نیز شده و کتمان برخی حقایق همراه با فرافکنی امویان به ابهام و آمیختگی اخبار سرنوشت ابن ملجم کمک کرده است.