منشاء یابی گرد و غبار با استفاده از نسبت یونها و مرفولوژی ذرات در نیمه غربی ایران

پدیده گرد و غبار در نیمه غربی ایران معضلات محیط زیستی زیادی به بار آورده، بنابراین شناخت جنبه های کمی و کیفی آن ضروری است. این تحقیق به بررسی نسبت یون ها و مرفولوژی ذرات گرد و غبار با هدف تعیین منابع احتمالی دخیل در ایجاد گرد-وغبار می پردازد. نمونه برداری بمدت یک سال در شهرهای سنندج، خرم آباد و اندیمشک به روش غیرفعال صورت گرفت. مقادیر سنجش شده بوسیله IC با استفاده از نسبت های Cl-/Na+، Mg2+/Na+ و NO3-/SO42- ارزیابی شدند. آنالیز داده ها با نرم افزارهای Spss-ver23 وExcel-2016 انجام پذیرفت. نتایج نشان داد کلسیم میانگین درصد بیشتری نسبت به سایر کاتیون ها در سه ایستگاه (684/3 %، 488/5% ،444/4 %) دارد. آنیون ها در سه ایستگاه میانگین درصد مشابهی داشتند. بالا بودن درصد یون ها موید منشا خاکزاد و نقش رسوبات تبخیری در پدیده گرد و غبار می باشد. میانگین نسبت Cl-/Na+ در ایستگاه های سنندج و اندیمشک (815/0، 432/0) کمتر از استاندارد منابع دریایی (17/1) بدست آمد. نسبت Mg2+/Na+ در سه ایستگاه بالاتر از حد استاندارد منابع دریایی بود (23/0). بررسی نسبت یون ها نشان داد ذرات گرد و غبار از بسترهای خشک شده منابع آبی (مناطق تولید گردو غبار فرامرزی و داخلی) که با خشکسالی از بین رفته اند منشا گرفته اند و در مسیر انتقال، بوسیله جریان هوا ترکیب یون ها بواسطه ترکیب با عوامل مختلف دچار تغییرات، واکنش ها و نوساناتی گردیده است. اندازه ذرات گرد وغبار با دور شدن از منبع شکل گیری آن ها (غبارهای فرامرزی) تمایل به ریز شدن داشتند. بطوریکه میانگین اندازه ذرات در سنندج 9/7، خرم آباد 9/8 و اندیمشک 6/10 میکرومتر بود. مرفولوژی ذرات در سه ایستگاه به شکل کروی، نیمه کروی و زاویه دار بود.