مقایسه اثربخشی آموزش ذهن آگاهی و تعدیل سوگیری توجه در کاهش اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر

اضطراب اجتماعی یکی از رایج ترین اختلالات دوره اواخر کودکی و نوجوانی است که با نارسایی در عملکرد روزمره و کاهش قابل توجه در کیفیت زندگی همراه است. با توجه به اینکه نوجوانی دوره حساس در شکل گیری شخصیت است، یافتن درمان موثری برای اختلال اضطراب اجتماعی که از شدت و عمق نشانه های آن بکاهد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این پژوهش مقایسه اثربخشی آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی و تعدیل سوگیری توجه در کاهش اضطراب اجتماعی است.

روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان دختر 13 تا 15 ساله شهر آستانه اشرفیه در سال تحصیلی 97-1396 تشکیل می دادند که ابتدا از بین مدارس این منطقه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، دو مدرسه انتخاب شدند و سپس از میان دانش آموزان این مدارس، 45 نفر از دانش آموزانی که نمره اضطراب اجتماعی بالایی داشتند، انتخاب، و در سه گروه مساوی (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) جایدهی شدند. برای یک گروه آزمایش، آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی در 8 جلسه 60 دقیقه ای، و برای گروه آزمایش دوم، آموزش تعدیل سوگیری توجه در 4 جلسه 30 دقیقه ای اجرا شد. افراد گروه گواه میز مداخله ای دریافت نکردند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس اضطراب اجتماعی کودک و نوجوان لیبوویتز (ماسیا- وارنر، استورچ، پینکاس، کلاین، هیمبرگ و لیبوویتز، 2003) استفاده و برای تحلیل داده های به دست آمده از روش تحلیل کوواریانس تک متغیری یک راهه استفاده شد.

نتایج نشان دادند که آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی و آموزش تعدیل سوگیری توجه بر کاهش اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر موثر است (0/05>P، 26/32=F). همچنین بر اساس نتایج حاصل از آزمون تعقیبی، آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی (49/95MD=) موثرتر از آموزش تعدیل سوگیری توجه (63/02MD=) در کاهش اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر است (0/05>P).

نتایج نشان داد که هر دو روش به کار گرفته شده در این مطالعه از کارایی لازم برای کاهش اضطراب اجتماعی برخوردارند، اما آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی به دلیل اجرای گروهی و همچنین انجام مستمر تکالیف خانگی، نسبت به روش تعدیل سوگیری توجه، موثرتر بوده است.