نسخه‌های کوتاه سیاهۀ نشانه‌های بیماری (SCL): وارسی روایی و اعتبار

یکی از ابزارهایی که در روانشناسی، کاربردهای متعدد بالینی و پژوهشی را به خود اختصاص داده است، سیاهه بازنگری شده 90 گویه ای نشانه های بیماری می باشد. استفاده از این ابزار نیازمند وارسی ویژگی های روان سنجی در نمونه های بالینی و غیربالینی است. از طرفی، به دلیل وقت گیر بودن اجرای نسخه اصلی این پرسشنامه، استفاده از نسخ کوتاه این ابزار گسترش یافته است. از جمله نسخه های کوتاه «اس. سی. ال. – 90 - آر.» که مورد عنایت پژوهش های متعددی قرار داشته اند، سیاهه 27 گویه ای نشانه های بیماری «اس. سی. ال. - 27»، سیاهه 25 گویه ای نشانه های بیماری هاپکینز «ایچ. اس. سی. ال. - 25»، پرسشنامه کوتاه نشانه های بیماری «بی. اس. آی. - 18»، سیاهه 14 گویه ای نشانه های بیماری «اس. سی. ال. - 14»، سیاهه 10 گویه ای نشانه های بیماری هاپکینز «ایچ. اس. سی. ال. - 10»، سیاهه 9 گویه ای نشانه های بیماری «اس. سی. ال. - 9» و سیاهه 6 گویه ای نشانه های بیماری «اس. سی. ال. - 6» هستند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه های کوتاه یادشده از  «اس. سی. ال. – 90 - آر.»  در یک نمونه غیربالینی ایرانی بوده است.

در راستای دستیابی به هدف اشاره شده، پس از آماده سازی نسخه فارسی سیاهه بازنگری شده 90 گویه ای نشانه های بیماری، این سیاهه روی 513  نفر از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد (و دکتری حرفه ای) دانشگاه شاهد اجرا شد. نمونه ای به حجم 44 نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد جهت محاسبه ضریب بازآزمایی نسخه های کوتاه «اس. سی. ال. – 90 - آر.»، انتخاب و آزمون با رعایت فاصله زمانی دو هفته برای بار دوم در بین این نمونه، اجرا گردید. بررسی روایی همگرای ابزارهای یادشده، با استفاده از پرسشنامه های زیر صورت پذیرفت: مقیاس 21 گویه ای افسردگی، اضطراب و استرس، پرسشنامه اضطراب بک، پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه 28 گویه ای سلامت عمومی، پرسشنامه 7 سوالی اضطراب فراگیر، مقیاس عاطفه مثبت و منفی، پرسشنامه سوگیری مذهبی شعیری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، مقیاس عزت نفس روزنبرگ، پرسشنامه کوتاه اضطراب سلامت. وارسی روایی سازه نسخه های کوتاه «اس. سی. ال.»، با بهره گیری از روش تحلیل عاملی تاییدی و با استفاده از نرم افزارهای «اس. پی. اس. اس. - 23» و «ای. ام. ا. اس. - 18» انجام شد. 

نتایج حاصل از تحلیل آماری داده ها، مقادیر قابل قبول و معناداری از روایی ابعاد مربوط به هریک از نسخه های کوتاه سیاهه«اس. سی. ال. – 90 - آر.»  را در نمونه های غیربالینی نشان داد. اعتبار ابعاد نسخه های مختلف «اس. سی. ال.» با استفاده از روش آلفای کرونباخ بین 0.84 برای نسخه «اس. سی. ال. - 9»  و 0.92 برای نسخه «ایچ. اس. سی. ال. - 25»، و با استفاده از روش بازآزمایی بین 0.81 برای نسخه های «بی. اس. آی. - 18» و « اس. سی. ال. - 6» و 0.84 برای نسخه های «ایچ. اس. سی. ال. - 25» و «ایچ. اس. سی. ال. - 10»،  به دست آمد. هم چنین ساختارهای عاملی استاندارد هریک از آن ها در نمونه های غیربالینی ایرانی از طریق تحلیل عاملی تاییدی با ریشه میانگین مربعات خطای برآورد «آر. ام. اس. ای. ای.» بین 0.036 برای نسخه « اس. سی. ال. - 9» و 0.055 برای نسخه « اس. سی. ال. - 14»، تایید گردید.

بر اساس یافته های پژوهش، می توان در پژوهش های روانشناختی و تلاش های بالینی از نسخه های کوتاه این سیاهه استفاده نمود. هرچند نتایج کنونی، جدید و قابل توجه اند، اما برای تکمیل آن ها، وارسی ویژگی های روان سنجی در نمونه بالینی نیز ضروری است.