مبانی فقهی و اخلاقی تشکیل حکومت اسلامی

علم اخلاق، علمی است که در آن از ملکات انسانی مربوط به قوای نباتی، حیوانی و‏‎ ‎‏انسانی بحث می شود. در این علم، شناخت ملکات فاضله از رذایل، مورد بحث قرار‏‎ ‎‏می گیرد، تا به واسطه آن، آدمی خود را به ملکات فاضله بیاراید و به این وسیله از او افعالی‏‎ ‎‏سرزند که موجب نیل به سعادت اخروی گردد. اهمیت تعاملات سیاست و اخلاق سالهاست که مورد توجه صاحبنظران بوده است. روشن شدن تعاملات اخلاق و سیاست از آن روی اهمیت داردکه تکلیف بسیاری از مقولات مهم و بحث برانگیز که زیرمجموعه این دو به شمار می روند روشن خواهد شد. رابطه سیاست و اخلاق به ویژه در حکومت اسلامی بیشتر مورد توجه است. از این روی پژوهش حاضر به بررسی مبانی فقهی و اخلاقی در تشکیل حکومت اسلامی پرداخته است.

حکومت اسلامی را می توان حکومت قانون الهی دانست چرا که برپا داشتن مکارم اخلاقی، تحقق عدالت اجتماعی، و حفظ عزت و کرامت انسانی تنها در پرتو احکام الهی قابل دستیابی است و برای اجرای احکام الهی برقرار ساختن حکومت اسلامی و الهی اهمیت فراوان دارد. حکومت اسلامی باید متعهد بر اخلاق باشد چرا که در نظام سیاسی مردمسالاری دینی، اگر عطف بر دو مولفه مشروعیت آن، یعنی حقانیت و مقبولیت، نقد و نظارت لازم صورت نگیرد، به دلیل اعتمادگرایی مفرط در بستری از باورهای دینی و عاطفه گرایی مرتبط و پیشینه استبدادی و ضعف و سست بنیادی نهادهای مدنی و تاریخی، امکان بروز آسیبهایی از قبیل تشدید یکه سالاری و ظهور استبداد دینی، تقویت حکومت مطلقه دینی با پشتوانه مقبولیت مردمی، بروز ماکیاولیسم مذهبی و دولایه شدن تزویر و ریا در لوای حکومت دینی و مردمی، دو چندان می شود.