میزان شیوع شپش سر در دانش آموزان دبستانی شهر سمنان و ارزیابی اثر آموزش خانواده در پیشگیری از آن

شپش سر یک بیماری انگلی شایع در نقاط مختلف جهان است. آلودگی به آن در کودکان شایع تر از بالغین است و می تواند موجب غیبت از مدرسه شود. در این مطالعه ضمن ارزیابی شیوع شپش سر در دانش آموزان دبستانی شهر سمنان، اثر آموزش بر پیشگیری از آن ارزیابی شد.

این مطالعه از اسفند 96 تا خرداد 97 در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول شهر سمنان به 4 منطقه تقسیم شد و از هر منطقه یک مدرسه دخترانه و یک مدرسه پسرانه به تصادف انتخاب شدند (مدارس مداخله). در مجاورت هر مدرسه یک مدرسه به عنوان مدارس کنترل انتخاب شدند. در مدارس منتخب، از هر پایه تحصیلی حداقل 5 نفر به روش سیستماتیک انتخاب (جمعا 767 نفر) و ضمن ثبت مشخصات فردی، از نظر آلودگی به شپش سر معاینه شدند. در مرحله دوم به کلیه دانش آموزان و والدین مدارس مداخله از طریق سخنرانی و پخش پمفلت آموزش داده شد. سپس حدود 2 ماه پس از آموزش به کلیه مدارس آموزش دیده و کنترل مراجعه و مجددا به همان شیوه 767 دانش آموز انتخاب شدند. افراد از نظر آلودگی به شپش سر معاینه شدند و مشخصات فردی در چک لیست ثبت شد.

 قبل از مداخله، به طور کلی 2/5% (با فاصله اطمینان 95%: 8/6%- 6/3%) دانش آموزان آلودگی به شپش سر داشتند. جنس (006/0=p، 54/5- 32/1 : CI95%، 71/2=OR) و نیز سطح سواد پدر (001/0<p) ارتباط معنی داری با ابتلا به شپش سر داشتند. به طوری که شانس ابتلا به شپش سر در دختران 71/2 برابر پسران می باشد. هم چنین دانش آموزان با پدران بی سواد یا سواد ابتدایی 15/9 برابر دانش آموزان با پدران دارای تحصیلات دانشگاهی شانس ابتلا به شپش سر دارند. پس از مداخله شیوع شپش سر در مدارس آموزش دیده 7/2% کاهش یافت ولی در مدارس کنترل تغییری نکرد که تفاوت معنی دار بود (05/0<p).

به طور کلی شیوع آلودگی شپش سر در دانش آموزان ابتدایی شهر سمنان نسبتا بالاست. توجه ویژه به مدارس دخترانه و نیز خانواده های با سطح سواد پایین ضروری است. اثر بخشی آموزش بر این امر تاکید دارد که همکاری متقابل حوزه بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و آموزش و پرورش در افزایش آگاهی دانش آموزان و  والدین، در کاهش این معضل کمک کننده است.