تقابل مالکیت فکری و حق دسترسی به دارو در موافقتنامه تریپس و اصلاحات آن

این پژوهش با هدف بررسی حق دسترسی به دارو که از لوازم حق دسترسی به سلامتی است، با واکاوی موافقتنامه تریپس و اقدامات بین المللی انجام شده در این راستا، صورت گرفت. در این مقاله بر اقدامات بین المللی انجام شده درباره حق دسترسی به دارو به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشری، تمرکز شد.

 این پژوهش با روش توصیفی و با ابزار کتابخانه ای انجام پذیرفت و با مدنظر قراردادن مقررات موافقتنامه راجع به جنبه های تجاری مالکیت فکری (تریپس) و استثنایات منظورشده برای تقدم سلامتی و بهداشت جهت اهمیت دادن به مقوله حق دسترسی به دارو، اقدامات بین المللی انجام شده بررسی شد.

 باوجود اینکه در مقررات موافقتنامه تریپس بر توجه به سلامتی و بهداشت تاکید شده است، بر اثر فشار و پیگیری طرفداران حقوق بشر براساس اعلامیه دوحه موافقتنامه تریپس اصلاح و ماده 31 مکرر به مقررات موافقتنامه مذکور الحاق گردید. با این اقدام نحوه اعطای مجوزهای اجباری برای تولید و فروش دارو اصلاح شد و حق دسترسی به دارو تحت حمایت قرار گرفت.

 براساس یافته ها می توان گفت که جنبه حقوق بشری حق دسترسی به دارو بر جنبه اقتصادی مالکیت فکری ابداع کنندگان دارو مقدم بوده و این حق به عنوان حق لازم جهت سلامت جسمی و روانی بشر، می تواند مدنظر و مطالبه عمومی واقع شود.